Trang chủ » Kinh tế » Nghiên cứu Kinh tế » Nghiên cứu Kinh tế thế giới (Trang 3)
Category Archives: Nghiên cứu Kinh tế thế giới
Lý giải về sở hữu tư liệu sản xuất
Tác giả: Tôn Thất Thông, CHLB Đức
Sau hơn 30 năm thử nghiệm chính sách kinh tế kế hoạch nhà nước trên miền Bắc và hơn 15 năm tại miền Nam sau 1975, nhà nước Việt Nam đã nhận thức rằng chính sách đó đã làm trì trệ nền kinh tế. Đứng trước đói nghèo trên cả nước, đảng CSVN phải thay đổi chính sách, chọn lựa kinh tế thị trường với hy vọng đưa đất nước tiến lên. Trước hết đó là một chọn lựa khôn ngoan, ít ra cũng phù hợp với xu thế thời đại. Hơn 50 quốc gia công nghiệp giàu nhất thế giới đều đi theo con đường đó, kể cả vài nước mà trong thập niên 1960 vẫn không hơn gì Việt Nam và bây giờ đã vượt xa chúng ta. Kinh tế thị trường trong mỗi nước có những diện mạo khác nhau, sự thành công nhiều hay ít cũng khác nhau…
Khảo sát về chủ nghĩa xã hội kiểu Thụy Điển – Phần 2
Tác giả: Ngô Giang (Trung Quốc)
Biên dịch và chú thích: Nguyễn Hải Hoành
(Đã đăng trên nghiencuuquocte.org ngày 4.6.2015)
Dưới ảnh hưởng tuyên truyền của Liên Xô, lâu nay chúng ta có thành kiến rất sâu sắc về phong trào chủ nghĩa xã hội dân chủ Tây Âu. Thực ra, cho tới ngày Liên Xô biến mất, người Liên Xô chưa bao giờ giới thiệu cho chúng ta biết một cách khách quan, trung thực về tình hình thực sự của phong trào xã hội dân chủ Tây Âu (kể cả mối quan hệ giữa các đảng cộng sản với các đảng xã hội dân chủ), không phải là “phủ định nhiều, khẳng định ít”, mà là phủ định toàn bộ. Trước hết, tôi muốn nói một điều: thật ra phong trào xã hội dân chủ Tây Âu đã phức tạp lại đa dạng, tình hình các nước không hoàn toàn giống nhau. Thụy Điển không ở vào vùng đất “trái tim” của thế giới tư bản, mà chỉ là “tứ chi” thôi (“trái tim” và “tứ chi” là cách nói của Mác), cách khá xa vùng trung tâm giành giật của các thế lực tư bản cường quyền, do đó cuộc cải cách xã hội của Thụy Điển có thể tiến hành tương đối tự chủ mà không, hoặc ít chịu sự can thiệp và ảnh hưởng của các thế lực ngoại quốc.
Khảo sát về chủ nghĩa xã hội kiểu Thụy Điển – Phần 1
Tác giả: Ngô Giang (Trung Quốc)
Biên dịch và chú thích: Nguyễn Hải Hoành
(Đã đăng trên nghiencuuquocte.org ngày 3.6.2015)
Lời giới thiệu của dịch giả: Từ lâu nhiều người chúng ta đã quan tâm tới vấn đề Việt Nam nên theo mô hình CNXH nào? Năm 1981 cụ Phạm Văn Đồng từng nói: “Sau khi suy nghĩ kỹ, tôi thấy ta không theo được Mô hình Xô Viết” (xem “Văn hóa Việt Nam, tìm tòi và suy ngẫm”, tr. 923, Trần Quốc Vượng). Lại nghe nói ông Vũ Oanh (nguyên UV BCT) có đề nghị nghiên cứu về mô hình CNXH Thụy Điển. Người Trung Quốc đã nghiên cứu nhiều, từ năm 2002 họ bắt đầu cho công khai đăng một loạt bài về mô hình này. Đảng CSTQ từ những năm 1980 đã cử các đoàn cán bộ sang Thụy Điển khảo sát và do đó có bài giới thiệu sau đây. Sau đó năm 2008 Chủ tịch Hồ Cẩm Đào chính thức thăm Thụy Điển. Hồi đó có dư luận Trung Quốc sẽ theo mô hình CNXH Thụy Điển. Nhưng cuối cùng thì phe phản đối đã thắng với lý do chủ yếu là làm như thế thì ĐCSTQ sẽ mất quyền lãnh đạo đất nước – đây là quyền lợi sống chết không thể để mất. Tuy nhiên, dù mô hình CNXH Thụy Điển vì thế vẫn là vấn đề “nhạy cảm”, nhưng là một thực tế cần được bàn đến vì lợi ích của dân tộc.
Adam Smith khởi động cuộc cách mạng kinh tế
Tác giả: Tôn Thất Thông, CHLB Đức
Lịch sử kinh tế cận đại có thể xem như bắt đầu vào cuối thế kỷ 18 khi lý thuyết kinh tế tự do được Adam Smith hệ thống hóa lại trong tác phẩm lớn nhất đời ông. Trước đó cả ngàn năm nhân loại sống trong tối tăm nghèo đói, năm này qua năm kia, thế kỷ này kế tiếp thế kỷ khác. Trừ tầng lớp quí tộc thống trị có cuộc sống an nhàn xa hoa, còn lại toàn xã hội in đậm dấu ấn của nghèo nàn lạc hậu. Con người làm lụng vất vả chỉ để mưu cầu sống còn, thường trực bị đe dọa bởi bệnh tật và chiến tranh…
Đọc sách: Tư Bản trong thế kỷ XXI
Tác giả: Thomas Piketty
Điểm sách: Nguyễn Quang
Hẳn chúng ta không ai lạ gì giáo sư Thomas Piketty, ngôi sao sáng hiện tại trong bầu trời nghiên cứu kinh tế của Pháp và cả thế giới. Tác phẩm của Piketty “Tư bản trong thế kỷ XXI” ra đời năm 2014 đã là Bestseller suốt một thời gian dài. Sử dụng một cơ sở dữ liệu khổng lồ, Piketty đưa ra luận đề mới về sự bất bình đẳng trong xã hội, một luận đề gây tranh cãi dữ dội trên toàn cầu. Cuối cùng thì cả những kinh tế gia đoạt giải Nobel như Paul Krugman cũng thừa nhận rằng, không còn gì để bàn cãi nữa. Luận đề của Piketty được đánh giá rất cao, các tổ chức tài chính quốc tế sử dụng cho thống kê của họ, các đại học đã đưa luận đề này vào các bài giảng.
Những ai quan tâm đến công bằng xã hội không thể không biết đến luận cứ của Piketty. Bài điểm sách của Nguyễn Quang đăng trên Thời Đại Mới số 31/2014 giúp chúng ta một cái nhìn rất rõ nét. Chuyên gia kinh tế thì nắm được trong tay nguồn dữ liệu quí giá. Giới độc giả không chuyên nghiệp thì chỉ việc bỏ qua những công thức toán học và những biểu đồ thống kê là đã có một cái nhìn có ích…
Gunnar Myrdal, kiến trúc sư của mô hình nhà nước-phúc lợi
Tác giả: Gilles Dostaler
Người dịch: Huỳnh Thiện Quốc Việt
DĐKP giới thiệu: Sự phát triển mỗi quốc gia trong thời hiện đại không thể tách rời khỏi chính sách công bằng xã hội, nhất là khi sự chênh lệch giàu nghèo ngày càng lớn. Chủ nghĩa tư bản hẳn đã không được cứu vãn trong thế kỷ 20, nếu nhà nước các quốc gia công nghiệp không chú ý đến công bằng xã hội. Đối với các nước chưa và đang phát triển, vấn đề này càng quan trọng hơn, vì nơi đó “công bằng rộng khắp là tiền đề để xã hội tự vươn lên khỏi nghèo khó” (Gunnar Myrdal, 1970). Mỗi nước có một mô hình xã hội khác nhau, nhưng mô hình nổi bật nhất chắc hẳn là mô hình Bắc Âu. Gunnar Myrdal là người tiên phong trong những kiến trúc sư đầu tiên xây dựng nhà nuớc phúc lợi Thụy Điển. Bài viết sau đây tuy ngắn nhưng rất bổ ích cho những ai muốn đi xây dựng xã hội công bằng tốt đẹp.
Chủ nghĩa tư bản và tình trạng bất bình đẳng (3)
Tác giả: Jerry Z. Muller
Trần Ngọc Cư dịch
Xin giới thiệu phần thứ ba, cũng là phần cuối cùng của loạt bài “Chủ nghĩa tư bản và tình trạng bất bình đẳng”. Quí độc giả nào chưa xem các phần trước, xin tham khảo Phần 1 ở đây và Phần 2 ở đây.
Trong bài tiểu luận này, Giáo sư Jerry Z. Muller phân tích những đặc tính bất biến của chủ nghĩa tư bản, đó là tính năng động kinh tế cũng như tình trạng bất bình đẳng và bất an kinh tế – những đặc tính luôn luôn đi với nhau như bóng với hình; như cái Thiện và cái Ác cùng tồn tại một lúc trong thân phận con người. Để đối phó với tình trạng bất bình đẳng và bất an kinh tế đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng trong thế giới tư bản tiên tiến, đặc biệt tại Hoa Kỳ, Muller nhấn mạnh sự cần thiết phải duy trì một chính sách nhà nước phúc lợi hợp lý để đảm bảo sự ổn định và hài hòa xã hội, đồng thời chống lại cả loại hình chính trị đặc quyền đặc lợi (politics of privilege) của cánh Hữu lẫn loại hình chính trị sách động hận thù (politics of resentment) của cánh Tả.
[Đọc tiếp]
Chủ nghĩa tư bản và tình trạng bất bình đẳng (2)
Tác giả: Jerry Z. Muller
Trần Ngọc Cư dịch
Xin giới thiệu phần thứ hai của loạt bài “Chủ nghĩa tư bản và tình trạng bất bình đẳng”. Quí độc giả nào chưa xem phần một, xin tham khảo Phần 1 ở đây.
Trong bài tiểu luận này, Giáo sư Jerry Z. Muller phân tích những đặc tính bất biến của chủ nghĩa tư bản, đó là tính năng động kinh tế cũng như tình trạng bất bình đẳng và bất an kinh tế – những đặc tính luôn luôn đi với nhau như bóng với hình; như cái Thiện và cái Ác cùng tồn tại một lúc trong thân phận con người. Để đối phó với tình trạng bất bình đẳng và bất an kinh tế đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng trong thế giới tư bản tiên tiến, đặc biệt tại Hoa Kỳ, Muller nhấn mạnh sự cần thiết phải duy trì một chính sách nhà nước phúc lợi hợp lý để đảm bảo sự ổn định và hài hòa xã hội, đồng thời chống lại cả loại hình chính trị đặc quyền đặc lợi (politics of privilege) của cánh Hữu lẫn loại hình chính trị sách động hận thù (politics of resentment) của cánh Tả.
[Đọc tiếp]
Chủ nghĩa tư bản và tình trạng bất bình đẳng (1)
Tác giả: Jerry Z. Muller
Trần Ngọc Cư dịch (đã đăng lần đầu trên Pro&Contra 25.6.2013)
Dẫn nhập: Trong trận chiến ý thức hệ giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội, người ta có thể nói không sai là chủ nghĩa tư bản đã thắng. Thậm chí một số nước “cộng sản” như Trung Quốc và Việt Nam cũng đang ôm ấp một dạng thức nào đó của chủ nghĩa tư bản, mà có người gọi là “tư bản nhà nước”, hay một cách mỉa mai “tư bản đỏ”.
Dù dưới dạng thức nào đi nữa, ít ai có thể chối cãi rằng chủ nghĩa tư bản là đường lối hữu hiệu nhất để tạo ra đời sống thịnh vượng kinh tế cho xã hội loài người.
Trong bài tiểu luận sau đây, Giáo sư Jerry Z. Muller phân tích những đặc tính bất biến của chủ nghĩa tư bản, đó là tính năng động kinh tế cũng như tình trạng bất bình đẳng và bất an kinh tế – những đặc tính luôn luôn đi với nhau như bóng với hình; như cái Thiện và cái Ác cùng tồn tại một lúc trong thân phận con người. Để đối phó với tình trạng bất bình đẳng và bất an kinh tế đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng trong thế giới tư bản tiên tiến, đặc biệt tại Hoa Kỳ, Muller nhấn mạnh sự cần thiết phải duy trì một chính sách nhà nước phúc lợi hợp lý để đảm bảo sự ổn định và hài hòa xã hội, đồng thời chống lại cả loại hình chính trị đặc quyền đặc lợi (politics of privilege) của cánh Hữu lẫn loại hình chính trị sách động hận thù (politics of resentment) của cánh Tả.
[Đọc tiếp]
Nhật Bản 1955 – 1973
Tác giả: Trần Văn Thọ
Giai đoạn ấy đúng là một thời đại rực rỡ trong lịch sử Nhật. Thử lùi thêm lại lịch sử để xem đêm trước của thời đại đó có những đặc tính gì.
Đêm trước đó có thể hình dung bằng một một câu ngắn: người dân tin tưởng vào tương lai của đất nước, ai cũng mơ về một ngày mai tươi sáng và thấy có trách nhiệm để làm cho giấc mơ trở thành hiện thực. Không khí nói chung là như vậy nhưng ai là những người dẫn dắt dư luận để tạo ra niềm tin và thổi vào tâm hồn người dân giấc mơ đó? Đó là lãnh đạo chính trị, là trí thức, là lãnh đạo doanh nghiệp. Với tinh thần yêu nước và ý thức trách nhiệm cao, họ kết tập trí tuệ của mọi tầng lớp để làm cho Nhật khắc phục sự hoang tàn đổ nát sau Thế chiến II, khắc phục sự tủi nhục phải chịu sự cai trị của quân đội Mỹ (đến năm 1951) và vươn lên địa vị của một đất nước thượng đẳng.
Diễn Đàn Khai Phóng 