Giới trí thức tinh hoa trong lịch sử Việt Nam
Tác giả: Trần Ngọc Vương
Để xây dựng kinh tế tri thức trở thành chủ đạo của nền kinh tế quốc dân, chúng ta cần có một lực lượng lao động tương ứng là lao động có kiến thức cao, nói khác đi đòi hỏi mọi thành viên tham gia nền kinh tế này phải là người lao động trí tuệ hoặc sử dụng trí tuệ như công cụ lao động chủ yếu, đặc biệt là phải hình thành một giới trí thức tinh hoa.
Nhận thức đúng đắn về thách thức Trung Quốc
Tác giả: David Dollar và Ryan Hass, Viện Nghiên Cứu Brookings, Washington D.C., ngày 25-1-2021.
Người dịch: Lê Nguyễn
TÓM LƯỢC: Chính quyền Trump đã có một chính sách không mạch lạc, không nhất quán đối với Trung Quốc và không thực hiện được những lời hứa của mình. Phản ứng thay thế đối với thách thức Trung Quốc đòi hỏi thực hiện qua bốn bước cần được xem xét đánh giá cẩn thận. Đầu tiên, Hoa Kỳ phải củng cố nền kinh tế của chính mình thông qua các cải cách và đầu tư, việc đó nằm ngoài phạm vi của bài báo này, nhưng được trình bày chi tiết ở những nơi khác trong bản thiết kế cho sự đổi mới và thịnh vượng của Hoa Kỳ bởi viện Brookings [1]. Thứ hai, Mỹ nên làm việc với các đồng minh ở châu Á và châu Âu để thúc đẩy Trung Quốc tiếp tục mở cửa nền kinh tế và phát triển các quy tắc cho các khía cạnh mới của thương mại trong thế kỷ 21. Thương mại của Trung Quốc quan trọng cho các đồng minh của chúng ta hơn là cho nền kinh tế Mỹ. Vì vậy, trong khi việc cố gắng tách khỏi Trung Quốc xem ra có vẻ hấp dẫn, việc tách rời này lại là một tiến trình chiến lược thất bại vì các đối tác của Mỹ sẽ không làm theo và cuối cùng Mỹ sẽ bị cô lập. Thứ ba, Mỹ cần chống lại sự quyết đoán của Trung Quốc với các nước láng giềng của nó thông qua sự hiện diện quân sự mạnh mẽ và kêu gọi Trung Quốc chấm dứt việc chống phá và vi phạm các quy tắc và chuẩn mực quốc tế. Thứ tư, Mỹ cần làm việc với Trung Quốc về các vấn đề có lợi ích chung, đặc biệt là về biến đổi khí hậu, sức khỏe cộng đồng toàn cầu, hỗ trợ các nước nghèo và chống phổ biến vũ khí hạt nhân. Điều khiển mối quan hệ này đang trở nên đặc biệt phức tạp, đòi hỏi sự cần thiết phải hợp tác chặt chẽ với Trung Quốc trong một số vấn đề, trong khi phải đối phó với nó trong các lĩnh vực khác. Đối với Hoa Kỳ, Trung Quốc đồng thời vừa là đối tác, vừa là đối thủ cạnh tranh và vừa là một thách thức.
Ý nghĩa của đại nghĩa là gì?
Tác giả: Matsushita Kônosuke
Người dịch: Nguyễn Sơn Hùng
Lời giới thiệu của dịch giả: Đại dịch Covid-19 trên thế giới đã cho chúng ta thấy tầm quan trọng của việc tuân thủ và duy trì trật tự như thế nào. Một xã hội vô trật tự không thể nào có được hạnh phúc, hòa bình và phồn vinh. Tiến bộ của tự do và nhiều thứ khác có khuynh hướng làm cho con người quá tự tin vào tài trí cá nhân quên mất tầm quan trọng của trật tự, đoàn kết của cộng đồng. Đây cũng là một cơ hội tốt để chúng ta suy ngẫm ý nghĩa của đại nghĩa là gì và tầm quan trọng của từ ngữ này, và cũng là động cơ dịch giả giới thiệu bài viết này đến quý độc giả.
Nhận dạng sự đảo lộn xã hội Mỹ do trí tuệ nhân tạo
Theo nhận định của báo chí Mỹ
Tác giả: Vũ Quang Việt
Thời gian qua, sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, ngày 6 tháng 1 năm 2021, Trump xách động đám đông hòng đảo ngược kết quả cuộc bầu cử đã tạo nên sự hoảng loạn chưa từng thấy ở Mỹ sau nội chiến, bất chấp 61 vụ thưa kiện trước tòa án đều đã bị bác bỏ, vì tòa án, trong hệ thống tam quyền phân lập ở Mỹ, đã giữ được tính độc lập, quyết định dựa trên chứng cứ và các nguyên tắc của hiến pháp và luật pháp, không bị áp lực bởi nhiệm kỳ và lá phiếu của người dân bị phe nhóm chính trị xách động bất chấp sự thật…
Đấu trường
Đông Nam Á trong thời đại cạnh tranh giữa các đại cường
Tác giả: Bilahari Kausikan, Foreign Affairs, March/April 2021
Người dịch: Trần Ngọc Cư
Khi còn là một nhà ngoại giao Singapore, tôi đã từng hỏi một người đồng cấp Việt Nam rằng sự thay đổi lãnh đạo sắp xảy ra ở Hà Nội có ý nghĩa như thế nào đối với quan hệ của đất nước ông ta với Trung Quốc. “Mọi nhà lãnh đạo Việt Nam,” ông trả lời, “phải hòa hợp với Trung Quốc, mọi nhà lãnh đạo Việt Nam phải đứng lên chống lại Trung Quốc, và nếu bạn không làm được cả hai điều này cùng một lúc thì bạn không xứng đáng là nhà lãnh đạo”...
Trung Quốc có thể tránh khủng hoảng tăng trưởng không?
Tác giả: J. Stewart Black và Allen J. Morrison, Harvard Business Review, Tháng 9 – 10 năm 2019
Người dịch: Lê Nguyễn
Tóm lược: Năm 2018, Fortune 500 toàn cầu xếp hạng 111 công ty có trụ sở chính tại Trung Quốc – ít hơn Hoa Kỳ với con số chỉ đếm trên đầu ngón tay, với 126. Năm 1995, chỉ có ba công ty Trung Quốc lọt vào danh sách; nhưng trong năm 2018, đã có ba công ty nằm trong top 10. Không có gì ngạc nhiên khi một số nhà quan sát dự đoán rằng Trung Quốc sẽ sớm vượt qua Mỹ để trở thành nơi có số lượng công ty lớn nhất trong danh sách Fortune Global 500.
Điều này hoàn toàn có thể xảy ra, nhưng chiến thắng có thể chỉ thoáng qua. Vào cuối những năm 1990, các công ty Nhật Bản đã sắp vượt qua số lượng các công ty Mỹ trong danh sách, cho đến khi có sự kết hợp hai yếu tố lực lượng lao động bị lão hoá và năng suất giảm đã khiến họ bị tụt dốc. Kinh nghiệm của Nhật Bản, tương tự như của Trung Quốc ngày nay, tạo ra một tiền lệ không mấy dễ chịu cho hậu quả của việc tăng trưởng chậm lại.
Để giữ được vị trí của mình trong Global 500, các công ty Trung Quốc sẽ phải phát triển tư duy toàn cầu đặc trưng hơn cho các công ty đa quốc gia giống các quốc gia nhỏ như Thụy Sĩ, một sự chuyển đổi mà cho đến nay hầu hết các doanh nghiệp Nhật Bản đều không làm được.
Lễ và tu thân
Tác giả: Matsushita Kônosuke
Người dịch: Nguyễn Sơn Hùng
Trong việc dạy lễ, shitsuke (tu thân) là quan trọng. Gia đình và học đường đương nhiên, xí nghiệp cũng cần phải quan tâm nhiều shitsuke (tu thân).
Shitsuke (tu thân) đúng nghĩa là phát huy thiên phận và đem con người đến hạnh phúc, không được cố chấp, gò bó vào hình thức.
Lễ là nền tảng của đức. Shitsuke (tu thân) là tạo ra đức này. Xã hội sống tốt đẹp sẽ hình thành khi mọi người cùng nhau shitsuke (tu thân) thuần thục, và điều hành cuộc sống mình sinh động.
Thăng trầm của Maya – Bài học về môi trường (P3)
Những nguyên nhân dẫn đến sự suy tàn
Tác giả: Tôn Thất Thông
Tóm tắt: Trong phần một (xem ở đây, có kèm video), chúng ta đã có một cái nhìn sơ lược về lịch sử thăng trầm của Maya. Phần hai (xem ở đây) trình bày vài thành quả khoa học dựa theo những ghi chép trong bốn cuốn sách xếp (codices) duy nhất còn tồn tại. Phần ba, cũng là phần cuối khảo sát tiến trình thăng trầm của lịch sử Maya qua các thời kỳ, và căn cứ vào các tài liệu khảo cổ về sau, chúng ta thử xem đâu là nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự suy tàn bí ẩn của một nền văn hóa cao với sức sống mãnh liệt của người dân. Tất nhiên là không đầy đủ, nhưng chúng tôi sẽ chú trọng đến những nguyên nhân nào mà lịch sử Maya có thể cung cấp những bài học hữu ích cho thế hệ chúng ta và con cháu về sau.
Sáng kiến Vành đai và Con đường bắt đầu thoái lui?
Tác giả: Wade Shepard, Forbes – Châu Á, 30 tháng 1 năm 2020
Người dịch: Lê Nguyễn
Tôi đi du lịch Con đường Tơ lụa Mới, viết các thông tin về những phát triển đang định hình thế kỷ 21. Lần đầu tiên khi tôi bắt đầu đi du lịch trên các hành lang Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc vào mùa xuân năm 2015, lúc đó có một tâm lý hy vọng và phấn khích gần như khắp nơi trên mạng…
Ý nghĩa cội nguồn của lễ là gì?
Tác giả: Matsushita Kônosuke
Người dịch : Nguyễn Sơn Hùng
Lời giới thiệu của dịch giả: Từ trước đến nay tôi thường thắc mắc tại sao Nho học xếp lễ vào hàng thứ 2 sau nhân trong 5 đức tính quan trọng: nhân, lễ, nghĩa, trí, tín. Đọc xong bài này tôi rất thấm thía tầm quan trọng của lễ. Quan điểm về lễ của tác giả rất khoa học, giúp chúng ta hiểu tại sao vai trò shitsuke, tu thân quan trọng trong việc xây dựng xã hội hạnh phúc, hòa bình và phồn vinh. Đó là động cơ dịch giả dịch bài này để giới thiệu đến quý độc giả.
Diễn Đàn Khai Phóng 