Trang chủ » DANH NHÂN LÀ GÌ?

DANH NHÂN LÀ GÌ?

Tháng Mười Hai 2025
H	B	T	N	S	B	C
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30	31

Tác giả: Nguyễn Hữu Đổng

Đã vào thế kỷ 21 có nhiều danh tiếng người đời, đáng lẽ phải văn minh hơn nhưng loài người vẫn ngu xuẩn, không hiểu thuật ngữ ‘danh nhân’ là gì; giới học thuật cũng không hiểu nó khi cho rằng, vua cai trị đất nước cũng là danh nhân. Bằng triết lý, tác giả khảo luận làm sáng tỏ sự thật, hạn chế nhận thức khái niệm này; đồng thời, khuyến nghị hiểu biết hai chữ danh – nhân và danh nhân văn hoá.

Sự thật danh nhân

Sự thật danh nhân hiểu bằng triết lý như sau: cá nhân người không chân thật (không chân thực hay không trung thực) tư duy,danh nhân không là triết lý phát triển; nhóm người chưa chân thật hành động,danh nhân chưa là triết lý phát triển;cộng đồng người chân thật tư duy và hành động, danh nhân là triết lý phát triển. Tức bằng triết lý, danh nhân là người chân thật tư duy hành động phát triển – tư duy hành động bảo đảm môi trường sống trong lành, công bằng bình đẳng và công lý; người tư duy hành động chân thật là danh nhân,hay danh nhân có tư tưởng hành động nhân văn; người có tư tưởng văn hoá chân thật là danh nhân, hay danh nhân có tư tưởng văn hoá nhân văn. Theo đó, danh nhân chính là cộng đồng người có nhân, yêu thiên nhiên và xã hội các loài của trái đất; danh nhân là những người chân thật trong cuộc sống, chứ danh nhân không phải “của dân tộc và danh nhân mang tầm vóc thế giới” như những người nghiên cứu giáo điều nêu ra [1].

Bằng định nghĩa trên cho thấy rằng,Đức Phật chính là danh nhân, bởi Đức Phật chân thật yêu các loài và nhân loại; tu Phật chân thực là danh nhân, tu Phật không chân thực hay tu giả không là danh nhân; người yêu thiên nhiên con người là danh nhân, người không yêu thiên nhiên con người không là danh nhân; người khiêm tốn hiểu biết chân thật là danh nhân, bởi khiêm tốn hiểu biết chân thật thì không dẫn đến sai lầm về tư duy và hành động, như không “kiêu ngạo cộng sản” kiểu“Tự hào chiến thắng 30/4” [2]; người giác ngộ hiểu biết trung thực là danh nhân, bởi “người giác ngộ là hiểu được thuật ngữ khái niệm”và “giác ngộ là ý thức chân thật của loài người” [3]; người chân thật là người có tâm linh hay “con người tâm linh” – “con người sống chân thực với nhau trong cộng đồng” [4];người chân thật làm cho lợi ích cộng đồng loài, chứ không cho lợi ích của một nước, càng không thể cho “lợi ích củaNhà nước” [5]- lợi ích của nhóm nước hay nhóm người;người giáo chức chân thật là danh nhân, danh nhân chân thật là nhà giáo, bởi “nhà giáo biểu hiện thực chất những người làm nghề giáo chân thật trong quốc gia, xã hội loài người” còn“người không chân thật không phải là nhà giáo, hay người không chân thật thì không thể làm nhà giáo” [6];người có tư tưởng văn hoá chân thật là danh nhân, người độc quyền tư tưởng không là danh nhân, người độc quyền văn hoá càng không là danh nhân, bởi độc quyền văn hoá là độc quyền “giác ngộ” (sự chân thật) – tức độc quyền“sự chân thật của con người” [7]; người không có “chủ nghĩa” (không lệch lạc, lòng tham) hay khôngđi theo chủ nghĩa là danh nhân, còn người theo chủ nghĩa không là danh nhân, như:ngườitheo chủ nghĩa tư bản, thực dân, dân tộc, xã hội, cộng sản hay“chủ nghĩa yêu nước”, “chủ nghĩa Mác – Lênin” hoặc tham tiền-quyền-danh không là danh nhân [8].

Bằng định nghĩa trên còn cho thấy rằng, người chân thật tư duy hành động là danh nhân, hay người hiểu biết, người sống chân thật trong cộng đồnglà danh nhân.Người hiểu biết hay người yêu người là danh nhân; bởi yêu người thì không cai trị người hay không quản lý người; tức cá nhân không thể làm vua cộng đồng, một nhóm người không thể là đại biểu nhân dân. Tuy nhiên, sự thật lịch sử xã hội lại cho thấy rằng, chế độ xã hội nô lệ và phong kiến người đứng đầu cai trị nước là “ông vua”, như Solomon cai trị “nước Israel vào khoảng năm 960-935 trước công nguyên” [9];trong “chế độ xã hội chủ nghĩa”,một nhóm vẫn là đại biểu thay mặt nhân dân (cộng đồng), hay nhà nước (nhóm) lại thể hiện quyền lực của cộng đồng, dạng: “Nhà nước phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, đồng thời Nhà nước là cơ quan quản lý xã hội, thể hiện quyền lực của nhân dân” [10]. Chẳng hạn, hiện có hàng nghìn danh nhân được tôn vinh, như: tôn vinh danh nhân“khoa học, nghệ thuật hay chiến đấu”trong cộng đồng người [11]; Việt Nam thời phong kiến “Triều hậu Lê trải qua 26 đời vua” [12], còn ngày nay nhóm quốc hội là “cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân” [13] chứ không phải là “dân biểu” – đại biểu thật sự của nhân dân.Do vậy, loài người đang thiếu văn hoá nghiêm trọng,bởi người không yêu người gây chiến tranh liên miên, tàn phá thiên nhiên, “huỷ hoại môi trường sống” [14];người thiếu chân thật vẫn được coi là danh nhân, thậm chí quân đội giết người cũng có danh – “danh tướng vĩ đại” [15]. Ngoài ra, người Việt có “danh nhân khoa học” [16] nhưng lại không hiểu rõ “khoa học là gì” [17],nên đã chủ trương “chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học” [18]; chủ trương “đưa AI vào giảng dạy cho học sinh trong các trường phổ thông ngay từ lớp 1” [19]khi không hiểu AI chỉ là “siêu trí tuệ” [20] (trí tuệ cao không chân thật) chứ không là“trí tuệ con người” – trí tuệ chân thật,trí tuệ khoa học hiểu biết của danh nhân; đồng thời thiếu hiểu biết rằng: “không thể “phát triển khoa học quân sự” mà chỉ phát triển khoa học dân sự” mà thôi [21].

Bằng định nghĩa trên còn cho thấy thêm rằng, hình thức danh nhân là danh nổi do báo chí tung hô, nội dung danh nhân là danh chìm báo chí im tiếng, nguyên lý danh nhân là danh thật báo chí chân thật, tức có danh nhân chân thật là có “báo chân thật” vì con người – báo có “góc nhìn văn hoá” [22]vì con người;danh nhân biểu hiện danh chính hay “danh thực” – danh gắn với sự chân thật của con người chứ không phải là thánh nhân, hay không phải nêu danh các “thi thánh” [23] con người làm thơ; danh nhân không phải là người có tiếng tăm (người nổi tiếng), bởi nổi tiếng chỉ gắn với “ánh hào quang vụt tắt” [24], càng không là người có “danh tiếng và được xã hội công nhận” như Từ điển mở nêu ra [25]; danh nhân gắn với “trí tuệ con người”, chứ không gắn với “trí tuệ nhân tạo” – trí tuệ biết tạo ra “vũ khí mới và chống lại chính những người tạo ra nó” [26];danh nhân là người sống có ích cho cộng đồng các loài, biết bảo vệ thiên nhiên và xã hội các loài; danh nhân chính là những người thông minh, người có văn hoá và văn minh – ngườikhông ngu xuẩn.Chẳng hạn, danh nhân gắn với “văn hoá tâm linh” [27] (văn hoá trung thực) chứ không gắn với “văn hoá kiệt xuất” hay “văn hoá mới” [28] hoặc“văn hoá số” [29] (văn hoá không trung thực); danh nhân chân thật có con đường phát triển, danh nhân không chân thật có con đường không phát triển, tức không thể đặt tên đường người “danh hão” (danh không chân thật) kiểu dạng “đường Hồ Chí Minh trên biển” – “tuyến đường vận tải quân sự” [30], mà đặt tên đường hay phố của các loài cây – loài gắn với môi trường sống dân sự xanh sạch;danh nhân là người biết để lại môi trường sống cho đời sau;người không biết để lại môi trường sống cho đời sau không là danh nhân, bởi có môi trường sống mới có đời sau, như có đời con, cháu, chắt, chút, chít chít chít chít…; người ngu xuẩn không thể là danh nhân, bởi ngu xuẩn thì không biết gìn giữ môi trường sống, thậm chí không hiểu con đường có môi trường sống, tức không hiểu “đạo vũ trụ” hay “con đường đạo vũ trụ” – “con đường có trái đất của muôn loài” [31]. Do vậy, có thể khẳng định rằng, cái quý nhất của con người là gìn giữ môi trường sống cho đời sau, chứ không phải là “Danh dự sống”, tức không phải “đời người chỉ sống có một lần… Tất cả đời ta, tất cả sức ta, ta đã hiến dâng cho sự nghiệp cao đẹp nhất trên đời – sự nghiệp đấu tranh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì sự trường tồn của Dân tộc” như có người lãnh đạo ấu trĩ nêu ra [32]; bởi về thực chất, danh dự sống không chân thật không là danh nhân, hơn nữa loài người không chỉ sống có một lần – một kiếp, loài người không chỉ có một dân tộc mà có nhiều dân tộc khác nhau cùng sinh sống trên trái đất.

Sự thật hạn chế nhận thức danh nhân và khuyến nghị

Hiện nay, cả về mặt lý thuyết và thực tế cho thấy, loài người đang không nhận thức rõ danh nhân, không phân rõ giữa danh nhân và danh y, giữa danh nhân và danh nông hay danh hài,thậm chí không hiểu rõ danh nhân có văn hoá;bởi nhiều người kể cả giới khoa học không hiểu rằng, văn hoá là sự chân thật của con người; người không chân thật về tư duy hành động không phải là danh nhân, hay không là “danh nhân văn hoá”, càng không thể là “vĩ nhân văn hoá (great personality)” như UNESCO thiếu am hiểu nêu ra [33]. Người chân thật tư duy hành động là người có văn hoá; người có ý thức sống chân thực là danh nhân; không có ý thức sống chân thực không phải là danh nhân. Chẳng hạn, người không có ý thức bảo vệ môi trường là người vô văn hoá, không phải là danh nhân;người không trọng công lý là người vô văn hoá, cũng không phải là danh nhân, bởi không trọng công lý là không có lẽ phải, hay không phân biệt rõ đúng sai phải trái;người lính hay người trong quân đội không phải là danh nhân, bởi quân đội gắn với lực lượng vũ trang giết người;“người yêu nước” [34]cũng vô văn hoá không là danh nhân, bởi yêu nước là vẫn chưa chân thật yêu người, chỉ người yêu người có văn hoá là danh nhân. Tức là, không thể có “danh nhân nước Việt trong thời đại Hồ Chí Minh” [35] như có người nghiên cứu danh nhân nêu ra; cũng không thể có “vùng đất “địa linh nhân kiệt” – là nơi sản sinh ra nhiều danh nhân văn hoá thế giới được UNESCO công nhận nhiều nhất Việt Nam” [36];càng không thể có “Danh nhân văn hóa Hồ Chí Minh từ góc nhìn lực lượng vũ trang Công an” [37] như toạ đàm khoa học của Viện nghiên cứu danh nhân nêu ra.

Thực tế cũng cho thấy rằng, loài người hiện không có danh nhân chân thật – tức danh nhân không chân thật hay không có ý thức bảo đảm quyền con người, thậm chí không có ý thức bảo vệ môi trường, đang làm giàu vật chất một cách thiếu văn hoá, bởi tăng trưởng kinh tế nhưng phân hoá giàu nghèo, môi trường sống ngày càng mất dần. Chẳng hạn, như: Mỹ có “chương trình tra tấn tù nhân của CIA vi phạm luật quốc tế cấm tra tấn và các quyền cơ bản của con người” [38]; còn Việt Nam hiện nay, “tư duy của một bộ phận cán bộ đảng viên, lãnh đạo các cấp vẫn quá chính trị hóa quyền con người, xem đây là vấn đề nhạy cảm, nói đến Quyền con người lại thiên về hướng là chúng ta phải đấu tranh chống cái gì đó, và nhân quyền như một khái niệm của phương Tây, trong khi lại xem nhẹ việc bảo vệ, ít quan tâm thực chất đến vấn đề nhân quyền, không xem đó như vấn đề thiết thân như đời sống hàng ngày. Nhưng chỉ đơn giản như vấn đề hàng giả, thực phẩm không an toàn, thuốc giả… cũng là vi phạm quyền của người tiêu dùng, cũng là vấn đề thuộc về nhân quyền…” [39];“10+ Vấn Đề Ô Nhiễm Môi Trường Đáng Báo Động” [40], “loài người có nguy cơ tuyệt chủng do thảm họa môi trường; môi trường sống của các loài đang chết dần, do loài người chưa sống thân thiện với “nhau”” [41]; hay thế giới giàu vật chất nhưng “ngày càng gia tăng chênh lệch giữa người giàu và người nghèo” [42]; Việt Nam môi trường cũng đang trong tình trạng đáng “lo ngại” [43]; nghiên cứu danh nhân không làm rõ sự chân thật của con người, khi nghiên cứu cả danh nhân “trong lĩnh vực quân sự” gắn với bạo lực giết người [44]. Tức là, về lý thuyết và thực tế, loài người còn ngu ác thiếu nhân văn phá hoại môi trường; nhiều người lệch lạc (chủ nghĩa, thiên lệch) thiếu ý thức sống,như vẫn bám vào chủ nghĩa và “chủ nghĩa xã hội” – “con đường đã chọn, tự tin bước vào kỷ nguyên mới vươn tầm” [45] hay “kiên quyết bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng” [46], trong khi người chủ nghĩa hay người theo đảng phái không là danh nhân.

Bằng các lý thuyết và thực tế nêu trên, tác giả khuyến nghị như sau:

Hiểu biết hai chữ danh – nhân

Hiểu hai chữ danh – nhân là hiểu danh nhân, còn không hiểu thì không rõ khái niệm này.Danh – nhân được hiểu như sau: tính chất danh và nhân không chân thật, cá thể người không văn minh; bản chất danh và nhân chưa chân thật, tập thể người chưa văn minh; thực chất danh và nhân chân thật, xã hội loài người văn minh. Tức về thực chất, danh và nhân đều là con người chân thật; người chân thật là giá trị thực của con người, chứ không phải là chức danh tổng thống hay giáo hoàng, không phải danh tiếng hay danh xưng cao quý; người không chân thật thì không có danh, mà chỉ có “danh hão”, như: “chức danh Chủ tịch đảng cầm quyền” đang nổi danh khắp các nước [47], hay“chức danh Chủ tịch nước, Thủ tướng, Chủ tịch Quốc hội … Tổng Bí thư phải là “trung tâm đoàn kết”trong các nước xã hội chủ nghĩa [48], hoặc các chức danh mới phát sinh, dạng: chức danh “lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Nhà nước”, chức danh “Lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam” [49],v.v..; người không chân thật không là người có nhân, mà chỉ là người độc quyền bất nhân nghĩa,hay những kẻ thiếu nhân tâm -“chiếm kỷ lục về giết đồng loại” [50]. Do vậy, cần giáo dục con người sống chân thật với nhau; người sống chân thật là có môi trường trong lành lành mạnh, sống không chân thật môi trường dần bị diệt vong; có con người chân thật là có xã hội văn minh, con người không chân thật có xã hội độc ác thiếu văn minh; con người chân thật là danh thơm để đời, còn không chân thật là danh tiếng – người khét tiếng tàn ác bị nguyền rủa.

Hiểu biết danh nhân văn hoá

Hiểu biết danh nhân văn hoá như sau: cá nhân người không chân thật tư duy, không danh nhân văn hoá; nhóm người chưa chân thật hành động, chưa danh nhân văn hoá; cộng đồng người chân thật tư duy và hành động, danh nhân văn hoá.Tức danh nhân văn hoá là những người chân thật cả về tư duy và hành động. Chẳng hạn, người tư duy chủ nghĩa (lệch lạc, sai lầm) không là danh nhân văn hoá; con người không lệch lạc là danh nhân văn hoá, con người lệch lạc là không danh nhân văn hoá; con người xã hội phát triển là danh nhân văn hoá, “con người xã hội chủ nghĩa” không danh nhân văn hoá [51]; người anh hùng không là danh nhân, càng không là danh nhân văn hoá, bởi anh hùng gắn với bạo lực chiến tranh giết người. Theo đó, không thể có “Danh nhân văn hoá thế giới của Việt Nam” như những người ngáo danh nêu ra [52]; cũng không thể có danh nhân “anh hùng dân tộc” [53], “anh hùng giải phóng dân tộc” [54], “quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng” [55] hay “Anh hùng Võ Thị Sáu” [56],bởi quân đội gắn với quân sự giết người – vô văn hoá không là danh nhân. Do vậy,cần giáo dục thực chất cái đẹp cho con người – tức giáo dục lối sống khiêm tốn giản dị, biết tiết kiệm môi trường sống của con người; cần giáo dục con người chân thật cả tư duy và hành động, bởi chỉ chân thật hành động không là danh nhân, chỉ chân thật tư duy cũng không là danh nhân, càng không là danh nhân văn hoá, tức không thể quy định lãnh đạo phải “tư duy lý luận chính trị sắc sảo”như có tổ chức đảng phái độc quyền nêu ra [57]; con người không chân thật là không có xã hội phát triển, con người chân thật là có xã hội phát triển văn minh.

Kết luận

Danh nhân là con người sống chân thật trong cộng đồng các loài; loài người không chân thật thì không có danh nhân. Hiện nay loài người không hiểu rõ danh nhân, hay không hiểu danh nhân văn hoá lẫn khoa học; giới nghiên cứu không rõ tính chất cá nhân không danh nhân, bản chất nhóm chưa danh nhân, thực chất cộng đồng danh nhân – tức cộng đồng người chân thật trong các quốc gia.

Danh nhân gồm hai chữ danh và nhân – các thuật ngữ chân thật trong xã hội loài người.Người không chân thật không hiểu danh và nhân, không hiểu danh lợi-danh hư-danh tiếng-thực danh con người; người không chân thật cũng không hiểu danh hão đang làm loài người u mê, vướng bệnh tham tiền-tham quyền-tham danh-độc ác-độc quyền giết hại lẫn nhau.

Loài người danh tiếng đang thiếu ý thức trung thực; các loại chủ nghĩa là căn bệnh háo danh, chúng đang làm cho môi trường sống bị huỷ hoại. Loài người chỉ có thể sinh tồn bền vững khi trung thực, biết gìn giữ môi trường sống của chính mình.Do vậy, để có môi trường sống trong lành và phát triển, con người cần hiểu biết hai chữ danh – nhân, danh nhân văn hoá.

……………………….

Tài liệu trích dẫn:

[1] https://vov2.vov.vn/van-hoa-giai-tri/nghien-cuu-danh-nhan-de-tiep-noi-nhung-gia-tri-40559.vov2

[2] https://daidoanket.vn/tu-hao-chien-thang-30-4-10304377.html

[3], [7] https://tapchinghiencuuphathoc.vn/khai-niem-giac-ngo-doi-dieu-suy-nghi.html

[4] https://vanhoavaphattrien.vn/tam-linh-tu-goc-nhin-lich-su-a23153.htmla

[5] https://nhandan.vn/khoi-to-bat-tam-giam-doi-tuong-loi-dung-cac-quyen-tu-do-dan-chu-xam-pham-loi-ich-cua-nha-nuoc-quyen-loi-ich-hop-phap-cua-to-chuc-ca-nhan-post866977.html

[6] https://vanhoavaphattrien.vn/nha-giao-van-hoa-doi-dieu-suy-nghi-a21528.html

[8] https://lyluanchinhtrivatruyenthong.vn/tu-chu-nghia-yeu-nuoc-truyen-thong-den-chu-nghia-yeu-nuoc-ho-chi-minh-p24753.html

[9] http://thuvien.vinhphuc.gov.vn/ContentBrowser.aspx?mnuid=13&contentid=1595

[10] https://nld.com.vn/dan-chu-la-ban-chat-cua-che-do-xa-hoi-chu-nghia-196240331192930848.htm

[11] https://www.nxbtre.com.vn/sach/nhung-cuoc-doi-lon-cac-danh-nhan-khoa-hoc-157271.html