Trang chủ » GIÁC NGỘ ‘QUYỀN LỰC’ BẰNG PHẬT

GIÁC NGỘ ‘QUYỀN LỰC’ BẰNG PHẬT

Tháng Mười Hai 2025
H	B	T	N	S	B	C
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30	31

Tác giả: Nguyễn Hữu Đổng

Quyền lực được loài người rất quan tâm; thậm chí nhiều người coi đây như đỉnh cao cần vươn tới.Tuy nhiên, nó chưa được giới học thuật phân tích làm rõ. Bằng Phật, tác giả làm sáng tỏ thực chất, hạn chế nhận thức khái niệm này; đồng thời khuyến nghị hiểu biết đúng đắn quyền, lực, xây dựng quyền lực hạnh phúc.

Thực chất Phật

Phật gắn với gen của loài người có quyền lực. Do vậy, để hiểu đúng đắn quyền lực bằng Phật, trước hết cần hiểu rõ Phật. Phật gen loài người biểu hiện như sau: tính chất cá thể người không chân thật (chân thực, trung thực), Phật không gắn với gen người; bản chất tập thể người chưa chân thật, Phật chưa gắn với gen người; thực chất xã hội loài người chân thật, Phật gắn với gen người. Tức về thực chất, phật là loài người trung thực, hay “loài người chân thật” – “loài người văn minh – loài có tri thức và đạo đức phước lành, được môi trường thiên nhiên tạo hoá ra” [1]; loài người không chân thật không là Phật. Nói cách khác, Phật là người trung thực tư duy và hành động; người không trung thực thì không là Phật.

Bằng Phật, loài người làm rõ mọi vấn đề của cuộc sống, kể cả mọi thuật ngữ khái niệm; chẳng hạn, như độc lập tự do hạnh phúc, quyền chính trị và phát triển như sau:

Sức sống cá nhân không chân thật không có quyền sống, người không sung sướng độc lập hạnh phúc tự do, không giác ngộ bằng Phật; sự sống nhóm chưa chân thật chưa có quyền sống, người chưa sung sướng độc lập hạnh phúc tự do, chưa giác ngộ bằng Phật; cuộc sống cộng đồng chân thật có quyền sống, người được sung sướng độc lập hạnh phúc tự do, giác ngộ bằng Phật. Điều đó có nghĩa, người chân thật được hưởng các quyền của mình; đây là các quyền do môi trường sống hay sự sống tạo hoá ra, chứ không phải do “tiến hoá” (tiến triển, tiến lên) như có người nghiên cứu nêu ra. Tức là, “học thuyết của Darwin về tiến hoá” – học thuyết không tiến bộ sai lầm [2], còn học thuyết tiến bộ hay tạo hoá thì đúng đắn; độc lập tự do là sai, còn hạnh phúc thì đúng đắn. Do vậy, “dân tộc tiến lên mạnh mẽ” là sai [3], dân tộc tiến bộ không ngừng là đúng; “tiến hoá văn hoá” – “tiến hoá xã hội loài người khắp các nền văn hoá” là sai [4], tiến hoá không văn hoá hay tạo hoá văn hoá là đúng; “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” là sai về nhận thức [5], không có gì quý hơn hạnh phúc là đúng về nhận thức; bởi vì, tự do là loài người không có môi trường sạch, độc lập là loài người chưa có môi trường sạch, còn hạnh phúc là loài người có môi trường sạch, dạng mô hình: độc lập môi trường chưa sạch – hạnh phúc môi trường sạch – tự do môi trường không sạch.

Cá nhân không chân thật không có quyền chính trị, cá thể người không có quyền phát triển; nhóm chưa chân thật chưa có quyền chính trị, tập thể người chưa có quyền phát triển; cộng đồng chân thật có quyền chính trị, xã hội loài người có quyền phát triển. Điều đó có nghĩa, người chân thật là có quyền chính trị, đồng thời có quyền phát triển – quyền được bảo đảm môi trường sống trong sạch, công bằng bình đẳng công lý của con người. Nói cách khác, người chân thật là có quyền chính trị phát triển; trong quốc gia thiếu quyền chính trị, hay thiếu người chân thật là thiếu quyền phát triển. Chẳng hạn, chính phủ, chính quyền độc ác tham nhũng do thiếu quyền chính trị, mà chỉ có “quyền cai trị” – “quyền lực quân sự” (quyền lực của kẻ mạnh) [6]; quốc gia, xã hội loài người thiếu công lý do thiếu quyền phát triển; loài người chiến tranh với nhau cũng do thiếu “quyền phát triển” – “quyền kinh tế, xã hội và văn hoá” [7].

Thực chất quyền lực

Bằng phân tích lý giải Phật cho thấy rằng, quyền lực gắn với cuộc sống loài người. Quyền lực bao gồm các mặt chủ yếu như sau: tính chất quyền lực cá nhân không chân thật, con người có sức sống không hạnh phúc; bản chất quyền lực nhóm chưa chân thật, con người có sự sống chưa hạnh phúc; thực chất quyền lực cộng đồng chân thật, con người có cuộc sống hạnh phúc. Điều đó có nghĩa, quyền lực là cuộc sống chân thật, hay loài người có cuộc sống hạnh phúc; loài người không chân thật không có quyền lực, không có cuộc sống hạnh phúc – tức không có quyền lực chân thật và hạnh phúc. Theo đó, quyền lực chính là hạnh phúc, người không hạnh phúc thì không có quyền lực; quyền lực có hai đặc điểm cơ bản như sau:

1) Quyền lực gắn với sự chân thật của loài người trong cuộc sống. Chẳng hạn, quyền lực gắn với sự chân thật của kinh tế, chính trị hay văn hoá hoà bình luật phát triển.

Quyền lực gắn với sự chân thật của kinh tế cho thấy rằng, quyền lực không chân thật không kinh doanh, kinh tế không phát triển bền vững; quyền lực chưa chân thật chưa có sản xuất, kinh tế vẫn không phát triển bền vững; quyền lực chân thật là sản xuất kinh doanh dịch vụ, kinh tế phát triển bền vững. Điều đó có nghĩa, quyền lực chân thật là “kinh tế phát triển bền vững” – khái niệm biểu hiện sản xuất kinh doanh dịch vụ bảo đảm trong sạch lâu bền môi trường sống, công bằng bình đẳng công lý vững chắc của loài người; tức quyền lực kinh tế là phát triển bền vững, quyền lực không kinh tế là không phát triển bền vững, mà chỉ có tăng trưởng không bền vững. Nói cách khác,kinh tế phát triển gắn với quyền lực quốc gia, kinh tế không phát triển gắn với “quyền lực nhà nước” [8]; ngân sách quốc gia gắn với quyền lực, “Ngân sách Nhà nước” không gắn với quyền lực [9]; có kinh tế quốc gia là kinh tế phát triển, có “kinh tế nhà nước” thì kinh tế không phát triển [10]; phát triển kinh tế cần quyền lực chân thật; quyền lực chân thật kinh tế phát triển bền vững; quyền lực giả dối thì kinh tế không phát triển, đồng thời không thể phát triển bền vững, không thể “phát triển mạnh mẽ” hay “tăng trưởng bền vững” như giới nghiên cứu kém hiểu biết nêu ra [11].

Quyền lực gắn với sự chân thật của chính trị cho thấy rằng, quyền lực không chân thật không có chính trị, có bạo lực giai cấp, chính sách quốc gia không phát triển bền vững; quyền lực chưa chân thật chưa có chính trị, vẫn có bạo lực giai cấp, chính sách quốc gia chưa phát triển bền vững; quyền lực chân thật có chính trị, không có bạo lực giai cấp, chính sách quốc gia phát triển bền vững. Điều đó có nghĩa, quyền lực chân thật có chính sách quốc gia phát triển bền vững, hay “chính sách quốc gia kiến tạo phát triển bền vững” – chính sách tạo ra sự hài hoà lâu bền môi trường tự nhiên [12], công bằng bình đẳng công lý vững chắc môi trường xã hội; quyền lực chân thật có phát triển bền vững, quyền lực không chân thật không phát triển bền vững. Tức là, quyền lực quốc gia chân thật phát triển, “quyền lực nhà nước” không chân thật không phát triển [13]; nhóm giành chính quyền chân thật nước có phát triển, còn “giành chính quyền” [14] giả dối (giành chính quyền không bầu cử) như “Cách mạng Tháng Tám” thì nước không phát triển [15]; cũng không thể có “quyền lực chính trị với tư cách là bạo lực có tổ chức của một giai cấp để trấn áp một giai cấp khác” [16].

Gắn quyền lực với sự chân thật của văn hoá hoà bình luật phát triển cho thấy rằng, quyền lực không chân thật không văn hoá, loài người không có luật phát triển, không có hoà bình thật sự; quyền lực chưa chân thật chưa văn hoá, loài người chưa có luật phát triển, chưa có hoà bình thật sự; quyền lực chân thật văn hoá, loài người có luật phát triển, có hoà bình thật sự. Điều đó có nghĩa, quyền lực chân thật, hay quyền lực có văn hoá là loài người có hoà bình thật sự, có luật phát triển hay “pháp luật phát triển” – pháp luật bảo đảm môi trường trong sạch, công bằng bình đẳng công lý cho loài người. Theo đó, có luật phát triển và quyền lực văn hoá là loài người hoà bình thật sự; còn luật không phát triển, quyền lực không văn hoá là loài người không hoà bình thật sự. Nói cách khác, loài người hoà bình thật sự cần có quyền lực văn hoá, hay “văn hoá quyền lực” – khái niệm “biểu hiện thực chất cuộc sống hạnh phúc chân thật” của loài người [17]; đồng thời, không có văn hoá quyền lực, không có pháp luật phát triển là loài người không có hoà bình thật sự.

2) Quyền lực không gắn với giả dối của loài người trong cuộc sống. Chẳng hạn, quyền lực không gắn với sức mạnh, kinh tế kém hiệu quả hay chính trị dối trá.

Quyền lực không gắn với sức mạnh cho thấy rằng, quyền lực không chân thật gắn với sức mạnh, xung đột chiến tranh không phát triển; quyền lực chưa chân thật vẫn gắn với sức mạnh, chưa nhân đạo hoà bình chưa phát triển; quyền lực chân thật không gắn với sức mạnh, là nhân đạo hoà bình phát triển. Điều đó có nghĩa, quyền lực là chân thật nhân đạo hoà bình phát triển, loài người có cuộc sống hạnh phúc bình yên; quyền lực không phải là “quyền lực cứng” (sức mạnh cứng), “quyền lực cưỡng bức”, hay “quyền lực mềm” (sức mạnh mềm), “quyền lực thuyết phục”, “quyền lực thông minh” [18].Theo đó, quyền lực là của loài người chân thật, loài người yêu hoà bình phát triển; mọi quyền lực đều là của cộng đồng, chứ không phải của các nhóm và cá nhân. Tức không thể “tha hoá quyền lực” như nhiều người nghiên cứu lầm tưởng [19], mà chỉ có độc quyền nhóm làm tha hoá đảng viên cộng sản; không thể có “quyền lực mềm toàn cầu” và ““quyền lực mềm” Việt Nam” [20]; không thể có “quyền lực nhất hành tinh” [21] – “đỉnh quyền lực” [22]; không thể “kiểm soát quyền lực” hay có “cấu trúc quyền lực thống nhất” [23]; cũng không thể có “Đảng cầm quyền” mà chỉ có đảng thực thi quyền con người [24], hay không thể có “những người quyền lực nhất thế giới” [25] – người có “quyền lực tuyệt đối” [26], hoặc “nhốt quyền lực vào trong cái “lồng cơ chế”” – tức nhốt bằng “pháp luật của nhà nước” (pháp luật của nhóm) như giới nghiên cứu và các lãnh đạo giáo điều nêu ra [27].

Quyền lực không gắn với kinh tế kém hiệu quả cho thấy rằng, quyền lực không chân thật kinh tế tăng trưởng kém hiệu quả; quyền lực chưa chân thật kinh tế chưa phát triển chưa hiệu quả; quyền lực chân thật kinh tế phát triển hiệu quả. Điều đó có nghĩa, quyền lực chân thật là kinh tế có chất lượng, có hiệu quả, con người có cuộc sống hạnh phúc và phát triển; quyền lực hay con người hạnh phúc gắn với kinh tế phát triển, chứ không gắn với kinh tế tăng trưởng. Nói cách khác, quyền lực là phát triển kinh tế, phát triển kinh tế là quyền lực; quốc gia cần phát triển kinh tế; không thể tăng trưởng kinh tế không giới hạn hay “tăng trưởng kinh tế cao” [28] và “Tăng trưởng Kinh tế bền vững” [29], như nhiều quốc gia đang tôn sùng; bởi vì, tăng trưởng kinh tế, hay tăng GDP chính là “mù quáng trước những giá trị đạo đức. Nó đo lường sản lượng của bất kỳ cái gì, dù tốt hay xấu. Trên thực tế, GDP thích sự ô nhiễm, cụ thể là khi bạn phải tiêu tiền để giải quyết ô nhiễm. Nó cũng thích tội phạm bởi vì nó muốn chi tiền cho lực lượng cảnh sát khổng lồ và sửa chữa những cửa sổ bị đập vỡ. GDP thích bão Katrina và không hề ghét các cuộc chiến tranh” [30].

Quyền lực không gắn với chính trị dối trá cho thấy rằng, quyền lực không chân thật chính trị không phát triển, chính quyền không liêm khiết, cá nhân không đoàn kết; quyền lực chưa chân thật chính trị chưa phát triển, chính quyền chưa liêm khiết, nhóm chưa đoàn kết; quyền lực chân thật chính trị phát triển, chính quyền liêm khiết, cá nhân nhóm cộng đồng các dân tộc hay nhân dân đoàn kết. Điều đó có nghĩa, quyền lực chân thật có chính trị phát triển, có chính quyền liêm khiết và nhân dân đoàn kết; quyền lực dối trá không có chính trị phát triển, còn nhân dân các dân tộc bị chia rẽ, tạo ra “quyền lực trong Đảng, Nhà nước” [31] (quyền lực của các nhóm) và “quyền lực nhà nước cao nhất” (siêu quyền lực của nhà nước) [32], hay xuất hiện “phân quyền quản lý nhà nước” [33] – “quyền lực quản lý” [34] chỉ vì “lợi ích của Nhà nước” (lợi ích nhóm) [35], chứ không vì lợi ích của cộng đồng. Theo đó, các quốc gia cần xây dựng chính trị phát triển – tức chính trị bảo đảm môi trường sống trong sạch, công bằng bình đẳng và công lý; đồng thời xây dựng chính quyền thanh liêm nhân hậu, nhằm ngăn chặn tham nhũng tiêu cực và lãng phí.

Hạn chế nhận thức quyền lực và các khuyến nghị

Về mặt lý thuyết, loài người chưa nhận thức rõ quyền lực, kể cả giới nghiên cứu khoa học ngôn ngữ. Trong các cuốn từ điển, quyền lực được xem là “quyền định đoạt mọi công việc quan trọng về mặt chính trị và sức mạnh để bảo đảm việc thực hiện quyền ấy”, hay “khả năng gây ảnh hưởng của một người hoặc một nhóm người đến hành vi và suy nghĩ của các cá nhân, nhóm người khác” [36], chứ không xem là cuộc sống con người chân thật. Không nhận thức quyền lực là không hiểu khái niệm; chẳng hạn, không hiểu cách mạng văn hoá và nhân quyền như sau: cách mạng văn hoá là có nhân quyền, cách mạng chưa văn hoá là chưa có nhân quyền,cách mạng không văn hoá hay “bạo lực cách mạng” là không có nhân quyền [37]. Điều đó có nghĩa, “cách mạng văn hoá là bảo đảm nhân quyền; không có cách mạng văn hoá không có nhân quyền” [38].Tức là về mặt lý thuyết, loài người đang còn u mê về quyền lực, u mê cả về quyền chính đáng của mình, như quyền được sống tự do và hạnh phúc.

Trong thực tế, cộng đồng người đang bị mất quyền lực; nhiều người đang sống thiếu tự do và hạnh phúc, bởi có không ít những kẻ tham quyền, cố vị hay “hám quyền lực” cướp đi tự do hạnh phúc của người khác [39]. Hiện nay, quyền lực còn bị các nhóm và cá nhân chiếm đoạt, tạo thành nhóm cầm quyền, chiếm giữ quyền lực hay “thâu tóm quyền lực” [40].Chẳng hạn, mọi nước đều có “đảng cầm quyền” (nhóm cầm quyền) [41], hoặc liên minh các đảng cầm quyền.Một số nước, như Việt Nam chỉ có một đảng cầm quyền, dạng “chính đảng duy nhất nắm quyền lãnh đạo Nhà nước và xã hội” [42].Tức là, về mặt thực tiễn, cộng đồng người đang bị nhóm đảng phái (cánh hữu hay cánh tả) cướp mất quyền lực của mình.Do vậy bằng Phật, người viết khảo luận này khuyến nghị như sau:

1) Hiểu biết đúng đắn ‘quyền’:

Loài người chưa hiểu rõ quyền.Không hiểu quyền dẫn đến “bệnh ‘ngáo’ quyền” – bệnh tạo ra tư tưởng hành động độc quyền [43], nguồn gốc của giả dối bạo lực và chiến tranh. Do vậy, cần phải hiểu đúng đắn quyền. Quyền gắn với loài người trong thế giới tự nhiên và xã hội. Quyền bao hàm các mặt chủ yếu nhưsau: tính chất quyền không chân thật, sức sống của cá nhân không phát triển; bản chất quyền chưa chân thật, sự sống của nhóm chưa phát triển; thực chất quyền chân thật, cuộc sống của cộng đồng phát triển.Điều đó có nghĩa, để hiểu đúng đắn quyền, giới học thuật cần phân biệt rõ các mặt sau: quyền chưa chân thật (chưa đúng), quyền không chân thật (sai), quyền chân thật (đúng), dạng mô hình: bản chất chưa đúng – thực chất đúng -tính chất sai. Nói cách khác, hiểu đúng đắn quyền cần nhận rõ đúng sai; người không nhận rõ đúng sai không hiểu được quyền.

2) Hiểu biết đúng đắn ‘lực’:

Loài người cũng chưa hiểu rõ lực.Không hiểu lực làm lãng phí sức sống loài người, hay lãng phí vật lực nhân lực quốc gia. Do vậy, cần phải hiểu đúng đắn lực. Lực gắn với loài người trong thế giới tự nhiên và xã hội. Lực bao hàm các mặt chủ yếu nhưsau: tính chất lực không chân thật, sức sống của cá nhân không văn minh; bản chất lực chưa chân thật, sự sống của nhóm chưa văn minh; thực chất lực chân thật, cuộc sống của cộng đồng văn minh.Điều đó có nghĩa, để hiểu đúng đắn lực, giới học thuật cần phân biệt rõ các mặt sau: lực chưa chân thật (chưa phải), lực không chân thật (trái), lực chân thật (phải), dạng mô hình: chưa thật chưa phải – sự thật phải – không thật trái. Nói cách khác, hiểu đúng đắn lực cần nhận rõ phải trái; người không nhận rõ phải trái không hiểu được lực.

3) Xây dựng quyền lực hạnh phúc:

Hiện nay, xã hội thiếu “quyền lực hạnh phúc” (quyền lực tâm linh) – khái niệm biểu hiện con người sống chân thật trong cộng đồng. Do đó, cần phải làm rõ khái niệm này. Quyền lực hạnh phúc bao hàm các mặt sau: sức sống cá nhân người không chân thật không hạnh phúc, không có quyền lực phát triển; sự sống nhóm người chưa chân thật chưa hạnh phúc, chưa có quyền lực phát triển; cuộc sống cộng đồng người chân thật hạnh phúc, có quyền lực phát triển – tức cộng đồng người có môi trường sống trong sạch, công bằng bình đẳng và công lý. Điều đó có nghĩa, để xây dựng quyền lực hạnh phúc, giới học thuật cần phân biệt rõ các mặt sau: bản chất nhóm người chưa hạnh phúc (chưa thật), tính chất cá nhân người không hạnh phúc (không thật), thực chất cộng đồng người hạnh phúc (sự thật); sức sống cá nhân người không phát triển (sai), sự sống nhóm người chưa phát triển (chưa đúng), cuộc sống cộng đồng người phát triển (đúng); v.v… Nói cách khác, xây dựng quyền lực hạnh phúc cần nhận rõ sự thật đúng sai, đồng thời nhận rõ quyền lực phát triển; không có quyền lực phát triển hay không nhận rõ sự thật đúng sai, thì không xây dựng được quyền lực hạnh phúc.

Kết luận

Quyền lực là loài người chân thật, hạnh phúc và phát triển; không chân thật loài người không có quyền lực, không hạnh phúc không phát triển.Hiện nay, quyền lực chưa được loài người hiểu biết rõ, giới học thuật cũng chưa hiểu đúng khái niệm này. Đây là nguyên nhân làm loài người thiếu giác ngộ, đặc biệt thiếu giác ngộ chính trị, quyền phát triển; đồng thời dẫn loài người đến dốt nát, kém hiểu biết tri thức khoa học, không phân biệt rõ đúng sai phải trái, loài người nhiều xung đột nội chiến và chiến tranh. Do đó, để loài người phát triển bền vững, có cuộc sống thái bình ổn định yên vui, giới học thuật cần hiểu đúng đắn quyền, lực, xây dựng quyền lực hạnh phúc của con người.

………………………

Tài liệu trích dẫn:

[1] https://diendankhaiphong.org/nguon-goc-dao-phat-nhin-tu-van-hoa/

[2] https://dantri.com.vn/khoa-hoc/nghien-cuu-chi-ra-lo-hong-trong-hoc-thuyet-cua-darwin-ve-tien-hoa-20220530064737573.htm

[3] https://baochinhphu.vn/tong-bi-thu-tri-thuc-nha-khoa-hoc-van-nghe-si-tiep-tuc-la-luc-luong-tien-phong-mo-duong-cho-dan-toc-tien-len-manh-me-102250806141140599.htm

[4] https://tiasang.com.vn/doi-moi-sang-tao/co-mot-toc-do-dac-trung-cua-tien-hoa-van-hoa/

[5] https://laodong.vn/thoi-su/thoi-diem-lich-su-ra-doi-cau-noi-bat-hu-khong-co-gi-quy-hon-doc-lap-tu-do-1507532.ldo

[6] https://vietnamnet.vn/khi-quyen-luc-chinh-tri-nhuong-cho-cho-quyen-luc-quan-su-139691.html

[7] https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Linh-vuc-khac/Tuyen-bo-ve-quyen-phat-trien-1986-275833.aspx

[8], [13] Hiến pháp Việt Nam năm 2013: Điều 2: Khoản 2 và 3.

[9] https://baochinhphu.vn/trinh-quoc-hoi-xem-xet-phe-chuan-quyet-toan-ngan-sach-nha-nuoc-nam-2023-1022505161702539.htm

[10] https://vietnamnet.vn/kinh-te-nha-nuoc-giu-vai-tro-chu-dao-nhung-con-cach-tiep-can-van-minh-khac-2430630.html