Trang chủ » HIỂU CHỮ ‘GIÀU’ BẰNG VĂN HOÁ

HIỂU CHỮ ‘GIÀU’ BẰNG VĂN HOÁ

Tháng Mười Hai 2025
H	B	T	N	S	B	C
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30	31

Tác giả: Nguyễn Hữu Đổng

Xưa nay người đời hầu hết ai cũng thích giàu.Tuy nhiên, giàu là gì thì rất ít người hiểu biết nó, kể cả những người chuyên nghiên cứu ngôn ngữ học.Trong khảo luận này, tác giả chỉ tập trung làm rõ chữ giàu, hạn chế hiểu biết và khuyến cáo việc làm giàu.

Mỗi người có thể hiểu chữ giàu bằng văn hóa một cách dễ dàng như sau: tính chất giàu về tinh thần là không thật, người không có văn hóa phát triển; bản chất giàu về vật chất cũng không thật, người cũng không có văn hóa phát triển; thực chất giàu về ý thức là chân thật, người có văn hóa phát triển; hay người sống chân thật thì giàu về ý thức. Do vậy về thực chất, giàu là ý thức sống chân thật của con người, nghèo là ý thức sống giả dối mặc dù có nhiều vật chất tinh thần; người có ý thức sống chân thật thì giàu; người không có ý thức sống, hay sống giả dối thì nghèo; giàu có là cuộc sống phát triển, nghèo đói là sức sống tăng trưởng không phát triển; giàu chân thật là phát triển có văn hoá, giàu không chân thật thì tăng trưởng không văn hoá. Theo đó, giàu chân thật biểu hiện sự giàu có phát triển, giàu giả dối biểu hiện sự nghèo đói tăng trưởng; tức giàu có gắn với phát triển, còn đói nghèo gắn với tăng trưởng; càng phát triển có văn hóa thì càng giàu, còn càng tăng trưởng thiếu văn hóa thì càng nghèo. Giàu chính là con người chân thật sống với nhau, hay cộng đồng người có môi trường sống phát triển bền vững – môi trường sống có văn hoá; cộng đồng người sống giả dối với nhau, hay cộng đồng người không văn hóa thì nghèo đói và đi đến diệt vong. Nói cách khác, nghèo không phải có ít vật chất tinh thần, mà có ít môi trường sống phát triển bền vững; còn giàu không phải có nhiều vật chất tinh thần, mà có nhiều môi trường sống phát triển bền vững – tức nhiều môi trường sống bảo đảm hài hòa lâu bền, công bằng, bình đẳng, công lý vững chắc cho cộng đồng; nước phát triển bền vững là nước giàu chân thật, còn không phát triển bền vững thì nước giàu giả dối; loài người phát triển bền vững là giàu chân thật, còn không phát triển bền vững thì giàu giả dối; loài người tiêu vong khi môi trường sống cạn kiệt, thậm chí ngay cả khi có một núi tiền vàng.

Bằng cách hiểu nêu trên cho thấy, giàu không phải “có nhiều tiền của”, “có nhiều hơn mức bình thường (cái có giá trị về vật chất hoặc tinh thần)” như nhiều cuốn từ điển nêu ra; giàu không gắn với tăng trưởng kinh tế, mà gắn với phát triển kinh tế, tri thức trí tuệ, văn hóa và khoa học; đất nước phát triển không gắn với GDP cao, mà gắn với môi trường sống trong lành lành mạnh. Nói cách khác, loài người có tri thức trí tuệ, khoa học, hay có môi trường sống trong lành lành mạnh thì giàu, còn không có chúng thì nghèo mặc dù có rất nhiều tiền; loài người giàu do tiết kiệm bảo đảm môi trường sống, loài người nghèo do lãng phí phá hoại môi trường sống; đất nước giàu chân thật thì đất nước phát triển, đất nước giàu giả dối thì đất nước không phát triển. Theo đó, nghèo là không có phát triển, giảm nghèo là giảm sự phát triển; tăng trưởng làm nghèo môi trường sống, càng tăng trưởng càng nghèo môi trường sống; không phát triển là không “xoá đói giảm nghèo” [1], phát triển là xoá đói giảm nghèo, phát triển bền vững chính là giảm nghèo bền vững; loài người phát triển là giàu, loài người tăng trưởng hay không phát triển thì nghèo; người giàu về vật chất dễ nghèo về nhân cách; người giàu nhân cách sống là giàu về văn hoá; loài người nghèo tham tăng trưởng hay loài người giàu không chân thật là “đứng trước thảm kịch huỷ diệt hoàn toàn sự sống” [2], nguy cơ không thể tránh được loài người tiêu vong. Do vậy, không nên tôn vinh “nền kinh tế giàu nhất thế giới” [3], bởi có quốc gia dù “giàu “nứt đố đổ vách”” nhưng lại “phải tốn khoảng 30 USD (754.000đ) để có được một tấn nước ngọt (một mét khối nước) từ máy móc” [4]; cũng không nên tôn vinh “người giàu nhất thế giới” [5] hay “Tổng thống “nghèo nhất thế giới””như báo chí xếp loại, bởi người giàu giả dối “là những người làm việc chỉ để sống xa hoa. Lúc nào họ cũng muốn có nhiều hơn và nhiều hơn nữa” [6].Những điều này chỉ bộc lộ phân hóa giàu nghèo, không phải loài người phát triển bền vững hay không phải tiêu chí của thế giới văn minh.

Thực tế cuộc sống loài người cho thấy rằng, chủ nghĩa tư bản, dân tộc, xã hội, cộng sản, Hồi giáo cực đoan… đều thích tăng trưởng kinh tế, tức làm giàu một cách vô văn hoá, gây ra phân hóa giàu nghèo giữa người với người phá hoại môi trường sống; các chủ nghĩa này cũng rất thích “mục tiêu chiến lược” (chiến lược mới) [7], hệ thống “chiến lược hạt nhân” [8], hay “tôn thờ lãnh tụ” [9], tôn sùng “địa chiến lược” (chiến lược về địa chính trị) [10] – tức tôn sùng bạo lực dạng “bạo lực cách mạng với nhiều hình thức khác nhau” trong chiến tranh quân sự [11], đối xử ác với nhau không gắn với thực chất thiện nhân của loài người. Chẳng hạn, hiện nay phụ nữ một số nước thiếu quyền con người, như Iran có “luật bắt buộc phụ nữ ở nước này phải đội khăn trùm đầu hijab che tóc, nếu không sẽ gửi họ đi điều trị tâm lý” [12], hay tướng của họ đã đe doạ “xóa sổ Israel khỏi bản đồ… của nước Cộng hòa Hồi giáo này” [13]; hiện đang diễn ra nhiều “hệ lụy tiêu cực của kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa, khoảng cách giàu nghèo ngày càng tăng”, “hơn một nửa số người được hỏi ở độ tuổi 18 đến 29 không ủng hộ chủ nghĩa tư bản và một phần ba trong số đó cho rằng họ ủng hộ chủ nghĩa xã hội” [14]; đồng thời đang hình thành các loại “chủ nghĩa dân tộc kiểu mới” như nước Nga hiện nay [15]; thế giới “đang tiến gần nguy cơ chiến tranh hạt nhân hơn bao giờ hết” [16], hay loài người “có nguy cơ tuyệt chủng do thảm họa môi trường” [17]; môi trường sống của các loài đang chết dần, do loài người chưa sống thân thiện với “nhau” – thuật ngữ nói về sự sống cộng đồng loài vật loài người. Nói cách khác, các chủ nghĩa của loài người đều dẫn đến phân hóa giàu nghèo, hay phân chia đẳng cấp, phân hóa giữa những người cùng một giống nòi, đặc biệt có thể dẫn loài người đến sớm tuyệt chủng do chiến tranh hạt nhân; loài người không hiểu rằng, không có chủ nghĩa thì xã hội giảm được nghèo, tức loài người không lệch lạc thì xã hội giàu có phát triển.

Thực tế Việt Nam cũng cho thấy rằng, con người đang làm giàu vô văn hoá, tức làm giàu bằng cách tăng trưởng chứ không phát triển kinh tế; hay làm giàu bằng đánh đổi môi trường sống, chứ không phải bằng tạo thêm môi trường sống. Chẳng hạn, vật chất càng nhiều, kinh tế càng tăng trưởng thì văn hóa xã hội càng xuống cấp; càng tăng trưởng thì lãng phí càng nhiều, bởi môi trường sống ngày càng bị huỷ hoại mất đi. Cụ thể: “trong khi đạt nhiều mục tiêu tăng trưởng kinh tế, đời sống vật chất vượt trội so với trước đây, nhưng ở một số nơi, trong một số trường hợp, đạo đức, văn hóa xã hội lại bị xuống cấp nghiêm trọng, chủ nghĩa cá nhân bành trướng” [18]; lãng phí “đang gây ra nhiều hệ luỵ nghiêm trọng cho phát triển” [19]; tình trạng “hàng giả, hàng nhái”lộng hành đang bộc lộ rõ cách làm giàu bất chính [20], “xã hội đang lệch chuẩn” – “xã hội đang mê man trong cơn say” [21], hay những “hành động tàn phá môi trường nghiêm trọng ở Việt Nam” [22]. Tức là về thực chất, Việt Nam tăng trưởng kinh tế là làm giàu vô văn hóa – làm giàu bằng tăng trưởng trong xã hội chủ nghĩa. Nói cách khác, giàu bằng “kinh tế nhà nước” [23] (kinh tế của nhóm), kinh tế tư nhân (kinh tế của khu vực cá nhân) không trung thực không phát triển; giàu bằng tăng trưởng kinh tế cũng không phát triển; không thể tăng tốc “bứt phá hướng tới tăng trưởng GDP… đạt mức tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tới để đưa VN vươn mình mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới” [24]; cũng không thể phát triển khi “toàn dân thi đua làm giàu” [25]; làm giàu không thể “được xác lập trong tầm nhìn quốc gia như một giá trị gắn với thi đua yêu nước – một bước chuyển sâu sắc trong tư duy phát triển”, hay không thể “thành công vật chất trong thời đại phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” như không ít người nghiên cứu giáo điều nêu ra [26].

Bằng lý giải, dẫn chứng thực tế nêu trên, tác giả khuyến cáo việc làm giàu như sau:

1) Muốn làm giàu trước hết phải hiểu chữ giàu; cũng như muốn phát triển phải hiểu khái niệm phát triển;muốn hiểu đất giàu cần hiểu phát triển đất đai; muốn nước phát triển giàu phải hiểu giàu văn hoá; muốn nước giàu phải hiểu quốc gia-nước giàu; muốn có hòa bình phải hiểu tư tưởng hòa bình; muốn phát triển kinh tế cần hiểu cạnh tranh minh bạch kinh tế; muốn có công lý phải hiểu khái niệm công lý; v.v… Chẳng hạn, cần hiểu các vấn đề sau: đất không giàu là không phát triển đất đai, còn đất giàu là phát triển đất đai – tức tạo môi trường sống trong sạch của đất đai; nước giàu khi quốc gia có chính quyền chân thật, nước không giàu khi quốc gia có “nhà nước” – “nhà nước vô sản” độc quyền hại nước hại dân [27]; hòa bình gắn với tư tưởng không mặt trận, còn không hòa bình hay chiến tranh gắn với “mặt trận tư tưởng” – tức xung đột ý thức giữa con người với nhau [28]; cạnh tranh minh bạch là phát triển bền vững, còn cạnh tranh giả dối là “chiến lược phát triển” – khái niệm biểu hiện thực chất không phát triển bền vững [29]; loài người hiểu biết là loài người giàu thực sự, loài người u mê là loài người nghèo thực sự hay nghèo về hiểu biết; nước phát triển là khái niệm, khái niệm nước phát triển; nhà nước không phát triển là khái niệm, khái niệm nhà nước không phát triển, bởi vì nhà nước là “một nhóm người chỉ chuyên hay chủ yếu chỉ chuyên làm công việc cai trị” [30]. Nói cách khác, hiểu biết giàu, hay hiểu biết khái niệm nói chung, phát triển nói riêng thì con người cần trí tuệ và sự hiểu biết, tức cần sự chân thật (chân thực, trung thực) của bản thân mỗi người. Làm giàu là con người sống chân thật, sống không chân thật với nhau thì trở thành nghèo; con người chân thật với nhau có kinh tế phát triển, con người giả dối với nhau kinh tế không phát triển, mà chỉ có tăng trưởng, và càng “thi đua tăng trưởng” càng không phát triển [31], hay càng làm giàu bằng “nâng cao đời sống vật chất” thì càng nghèo về ý thức sống [32]; con người chân thật là có cuộc sống hạnh phúc, con người giả dối là có cuộc sống bất hạnh. Cần nhớ câu tục ngữ của người đời: “ác giả ác báo” – tức sống độc ác thì báo trước sự diệt vong.

2) Muốn làm giàu thì người phải yêu lấy người; cũng như muốn phát triển phải yêu con người, chứ không phải tôn thờ “chủ nghĩa yêu nước” [33]; cần biết bảo vệ các quyền phát triển con người, bởi vì yêu nước vẫn vi phạm quyền con người, còn yêu người mới biết bảo vệ quyền con người. Bảo vệ quyền phát triển con người, hay bảo vệ nhân quyền là bảo vệ môi trường sống thiên nhiên và xã hội. Môi trường sống thiên nhiên cần có sự cân đối, hài hòa phát triển; môi trường sống xã hội cần có sự công bằng, bình đẳng, công lý trong cộng đồng; môi trường sống thiên nhiên xã hội cần lành mạnh. Nói cách khác, cần tôn trọng quy luật phát triển của thiên nhiên và xã hội; hay cần có luật phát triển, luật phát triển của thiên nhiên và luật phát triển của xã hội. Cũng cần nhớ câu tục ngữ của người đời: “hiền thì gặp lành” – tức sống nhân văn là con người hạnh phúc; sống bất đồng với nhau là con người bất hạnh; bất đồng chính kiến cần đối thoại bằng văn hoá, bởi văn hóa là nền tảng văn minh con người. Do vậy, các quốc gia cần sống thân thiện với nhau – cách sống của loài người giàu có hay loài người phát triển văn minh; không được như vậy loài người sẽ đi đến tận diệt, cũng như không thể có “Kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh, thịnh vượng” mà người nghiên cứu nào đó dốt chữ nêu ra [34].

3) Muốn làm giàu loài người phải tôn trọng sự thực; cũng như muốn phát triển phải tôn trọng lẽ phải hay tôn trọng công lý. Tôn trọng sự thực, lẽ phải công lý chính là làm giàu chân thật. Đây chính là con đường để đảm bảo phát triển bền vững. Tôn trọng sự thực là tôn trọng thiên nhiên con người; tôn trọng lẽ phải công lý là yêu con người, giải quyết tranh chấp bất đồng chính kiến bằng đối thoại, bằng con đường hòa bình và phát triển văn minh, chứ không phải bằng bạo lực chiến tranh, như “đánh phủ đầu” dạng kiểu “nếu không thể tránh ẩu đả thì hãy đánh trước” bởi những kẻ độc quyền – kẻ vừa tham quyền tham tiền và tham danh [35]. Con người độc quyền là độc quyền chân lý, con người trọng quyền biết bảo vệ chân lý. Cần nhớ rằng: kẻ thù (kẻ địch) loài người là chính loài người, hay người giả dối chính là kẻ địch – kẻ phản động (kẻ phản khoa học); loài người không thể sống mãi khi ý thức suy đồi, hay thiếu văn hóa sống. Do vậy, để giàu chân chính mỗi quốc gia cần trung thực, nghị viện (quốc hội), chính phủ (chính quyền), toà án, viện công tố (viện kiểm sát) không được độc quyền độc đoán, không xâm phạm nhân phẩm và nhân quyền – quyền con người; chính quyền quốc gia trung thực tức là làm giàu chính đáng, biết bảo vệ môi trường sống trong lành lành mạnh; người trung thực là tôn trọng quy luật của thiên nhiên và xã hội. Nói cách khác, quốc hội, chính phủ, chính quyền, toà án, viện công tố chân thật thì nước giàu, các cơ quan này không chân thật thì nước nghèo; con người trung thực là con người giàu về văn hoá, con người giả dối thì con người giàu về tiền bạc, hay nghèo về văn hoá; con người sống trung thực là môi trường sống phát triển; mỗi người làm giàu chân thực là hãy sống bảo vệ môi trường sống phát triển bền vững, để lại thiên nhiên xanh sạch đẹp cho muôn đời sau.

……………………….

Tài liệu trích dẫn:

[1] https://vov.vn/chinh-tri/truong-dai-dien-undp-viet-nam-da-thuc-su-di-dau-trong-cong-cuoc-xoa-doi-giam-ngheo-post945308.vov

[2] https://kinhtemoitruong.vn/con-nguoi-dung-truoc-tham-kich-huy-diet-hoan-toan-su-song-5340.html

[3] https://vnexpress.net/5-nen-kinh-te-giau-nhat-the-gioi-2024-4833712.html

[4] https://www.nguoiduatin.vn/quoc-gia-giau-nut-do-do-vach-nhung-thieu-1-thu-o-viet-nam-co-day-204241711102211221.htm

[5] https://vnexpress.net/10-nguoi-giau-nhat-the-gioi-nam-2025-4868795.html

[6] https://cand.com.vn/hau-truong/vi-tong-thong-ngheo-nhat-the-gioi-i716600/

[7] https://media.qdnd.vn/long-form/thuc-hien-muc-tieu-chien-luoc-100-nam-duoi-su-lanh-dao-cua-dang-100-nam-thanh-lap-nuoc-bai-2-nen-tang-vung-chac-de-viet-nam-hien-thuc-hoa-muc-tieu-thoi-ky-moi-60595

[8] https://www.qdnd.vn/quan-su-the-gioi/khoa-hoc-quan-su/he-thong-ran-de-hat-nhan-chien-luoc-cua-nga-hoat-dong-nhu-the-nao-804714

[9] https://tienphong.vn/cnn-tre-em-trieu-tien-ton-tho-lanh-tu-xem-my-la-ke-thu-so-1-post976968.tpo

[10] https://sachsuthattphcm.com.vn/dia-chien-luoc-viet-nam-tam-nhin-2030-nhung-van-de-ly-luan-thuc-tien-va-thich-ung-chinh-sach-xuat-ban-lan-thu-hai/?srsltid=AfmBOori_V0e6kL2A72H1nA6laKY0ZMkJjkXzs9aoftQB_32NyioAy_6