Tác giả: Alan Riley, Atlantic Council, 16 tháng 3 năm 2022
Người dịch: Lê Nguyễn
Với mức độ phụ thuộc cao của Liên Âu vào dầu của Nga, một lệnh cấm vận hoàn toàn đối với nhập khẩu dầu của Nga, giống như lệnh cấm của Mỹ mà Tổng thống Biden công bố gần đây, sẽ gây thiệt hại kinh tế đáng kể cho người tiêu dùng châu Âu. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), các thành viên OECD Châu Âu nhập khẩu khoảng 3,1 triệu thùng mỗi ngày (mbd) [1] dầu thô, phần lớn là dầu thô Urals. Đã bị tác động bởi giá khí đốt tự nhiên cao và chi phí sinh hoạt tăng, người tiêu dùng sẽ phải đối mặt với một cú sốc lớn khác nếu giá dầu đột ngột tăng cao hơn do nguồn cung hạn chế. Thay vào đó, nếu áp thuế chiến tranh lên dầu nhập khẩu của Nga sẽ tước bỏ một phần đáng kể lợi tức dầu của Nga trong khi vẫn giữ cho nhu cầu của châu Âu được thỏa mãn và giá cả có thể kiểm soát được.
Đường ống dẫn Druzhba có thể là mục tiêu ban đầu lý tưởng cho đánh thuế chiến tranh. Dòng chảy của dầu qua Druzhba nối vào châu Âu bằng một tuyến đường ống cố định, dầu này có hàm lượng lưu huỳnh cao được gọi là dầu thô Urals chủ yếu dành cho các nhà máy lọc dầu được thiết kế đặc biệt cho châu Âu và vì công suất tàu chở dầu quá hạn chế để có thể tiếp nhận thêm 750.000 thùng mỗi ngày [2] , do tắc nghẽn, tự cấm vận, hoặc các trở ngại khác. Ngoài ra, với quy mô của các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Liên bang Nga, Moscow sẽ phải tìm cách kiếm từng chút doanh thu để giữ cho nền kinh tế của mình hoạt động. Nói cách khác, nó sẽ không có nhiều lựa chọn ngoài việc chấp nhận mức thuế và tiếp tục bơm.
Ví dụ, nếu thuế chiến tranh 25 đô la / thùng có hiệu lực, nó sẽ tăng khoảng 7 tỷ đô la hàng năm. Khi mức thuế được đưa vào hoạt động, nó sẽ được mở rộng lên cho 2,35 triệu thùng dầu thô của Nga [3] qua các tàu chở dầu đến các cảng châu Âu. Việc gia hạn thuế chiến tranh này giống như với 25 đô la đánh thuế trên đường ống Druzhba sẽ huy động được khoảng 27 tỷ đô la mỗi năm. Các quỹ này có thể do Liên minh châu Âu nắm giữ để hỗ trợ các quốc gia thành viên đối phó với các chi phí do hậu quả của cuộc xâm lược gây ra, chẳng hạn như chăm sóc cho số lượng khổng lồ người tị nạn. Tiền thuế thu được cũng giúp cho Chính phủ Ukraine dùng vào việc tái thiết kinh tế vĩ mô, tạo ngân sách và hỗ trợ cho các hoạt động nhân đạo trong lãnh thổ do mình kiểm soát.
Thuế sẽ do các nhà sản xuất trả và được tính trên giá dầu thị trường hiện tại. Nó dựa trên các tiêu chuẩn đã được công nhận — ví dụ, giá dầu Brent hoặc West Texas Intermediate (WTI) —có nghĩa rằng nếu dầu ở mức 100 đô la một thùng, Liên minh Châu Âu sẽ áp đặt thuế tại điểm bán từ các nhà sản xuất Nga cho người mua ở Liên minh Châu Âu , làm giảm mức lợi nhuận mà các nhà sản xuất Nga sẽ nhận được. Tại thời điểm bán hàng đó, Liên minh châu Âu lấy 25 đô la mỗi thùng, làm giảm mức lợi nhuận mà nhà sản xuất Nga sẽ nhận được (về cơ bản là 75 đô la trừ chi phí sản xuất, thuế xuất khẩu, chế biến và vận chuyển). Nếu không nộp thuế, dầu sẽ không thể được bán đến Liên minh Châu Âu.
Nhưng dù cho ngay cả khi lợi nhuận bị giảm, xuất khẩu sang Liên Âu sẽ vẫn còn hấp dẫn đối với Nga. Do tác động lan tỏa của các lệnh trừng phạt hiện hành, các nhà sản xuất dầu của Nga đang gặp khó khăn trong việc bán dầu trên thị trường quốc tế, họ phải giảm giá từ 20-30% [4] để cố gắng bán được sản phẩm của họ. Đặt ra khoản thuế này sẽ làm cho thương mại Nga-Liên Âu được tiếng hợp pháp, khiến trở thành một chọn lựa hấp dẫn cho giới sản xuất Nga, trong khi hướng tiền thuế thu được vào kho bạc của Liên Âu.
Hơn nữa, tác động của các lệnh trừng phạt được áp đặt kể từ khi Nga xâm lược Ukraine đã loại bỏ nhiều nguồn thu của nước này, cũng như ngăn chặn quyền truy cập vào khoảng 50% dự trữ tự chủ của nước này. Theo kết quả của các lệnh trừng phạt này, JP Morgan dự đoán GDP của Nga sẽ giảm 35% trong quý 2 năm 2022 [5] . Nhà nước Nga rất cần doanh thu. Do đó, Nga sẽ rất không muốn tự ý cắt đường ống dẫn Druzhba hoặc cố tình ngừng đưa tàu chở dầu đến Rotterdam để khỏi bị đánh loại thuế chiến tranh này. Vấn đề còn trở nên trầm trọng hơn đối với một số tài sản quan trọng thuộc sở hữu của Nga, chẳng hạn như nhà máy lọc dầu lớn ở Schwedt, Đức ( gần 92% do Rosneft sở hữu ) [6], phụ thuộc vào việc giao hàng của Druzhba.
Các nhà sản xuất dầu của Nga cũng rất khó chuyển đổi dễ dàng sản xuất dầu thô Urals riêng cho thị trường châu Âu để vận chuyển sang các thị trường khác. Dầu thô Urals có hàm lượng lưu huỳnh cao, được các nhà máy lọc dầu ở Châu Âu tính toán thích ứng rất chặt chẽ. Các nhà máy lọc dầu ở Trung Quốc, thường được coi là cứu tinh tốt nhất cho Nga sau các lệnh trừng phạt của phương Tây, chưa có đủ khả năng để sử dụng chất lượng dầu thô này và chi phí để phát triển khả năng đó sẽ rất đáng kể. Và việc đưa các thùng lên tàu chở dầu đi tìm kiếm các nhà máy lọc dầu không thuộc châu Âu tương thích cũng không có gì chắc chắn; việc chuyển nhiều thùng như vậy sẽ dẫn đến sự thụt lùi nghiêm trọng khỏi thị trường và các công ty khác nhau tham gia trong dây chuyền xuất khẩu dầu – từ các công ty vận tải biển đến các công ty bảo hiểm – có thể xem quyết định tham gia là không nên làm để tránh rủi ro vi phạm các lệnh trừng phạt trong tương lai. Nhiều công ty đã lấy quyết định đó vì lý do danh tiếng của họ và vấn đề an toàn cho họ. Ở một mức độ nào đó, dầu của Nga rồi bị buộc sẽ phải đưa vào các thị trường Liên Âu, giúp giữ cho việc tác động đến người tiêu dùng trung bình ở châu Âu chỉ ở mức tối thiểu.
Rõ ràng là sẽ có một số né tránh được từ các dòng dầu của Khu Liên Bang Viễn Đông Nga. Ví dụ, có đường ống dẫn dầu tên Thái Bình Dương Đông-Siberia (ESPO), đi từ Irkutsk đến bờ biển viễn đông của Nga. Nó sắp đạt công suất 1,6 mbd ( triệu thùng/ngày) [7] , cùng với một đường ống nhỏ đi thẳng trực tiếp đến Trung Quốc, có thể chuyên chở 300.000 thùng mỗi ngày (bd) [8]. Cũng khó có thể cấm vận các tàu chở dầu và công ty bảo hiểm của Trung Quốc đến lấy số dầu còn lại từ cảng Kozmino của Nga. Tuy nhiên, hầu hết sản lượng dầu của Nga là ở phía tây Siberia [9], chuyển đến châu Âu qua biển Baltic, biển Đen hoặc đường ống Druzhba. Hầu như toàn bộ hoạt động sản xuất này dựa vào tàu chở dầu [10] và bảo hiểm, những thứ có khả năng trở thành mục tiêu của các lệnh trừng phạt cấm vận.
Việc đánh thuế tài nguyên dầu mỏ của Nga sẽ phục vụ một chức năng kép rất mạnh mẽ. Nó sẽ nâng cao năng lực của Liên Âu trong việc ổn định thị trường năng lượng và đối phó với chi phí chiến tranh ở Liên Âu và Ukraine. Đồng thời, nó sẽ làm giảm khả năng chi trả cho các nỗ lực chiến tranh của Nga. Mức thuế như vậy, khi mở rộng đủ có thể áp dụng cho tất cả các sản phẩm dầu của Nga, thậm chí có thể tạo ra đủ nguồn lực để phát triển cơ sở hạ tầng năng lượng thay thế như năng lượng tái tạo, khiến dòng năng lượng của Nga vào châu Âu ngày càng bị hạn chế. Nhưng ngay trong giai đoạn trước mắt sau khi thực hiện, do thực tế thị trường mà các nhà sản xuất Nga phải đối mặt, dầu của Nga có thể sẽ tiếp tục chảy vào châu Âu, giữ cho giá giảm, giúp nền kinh tế vững mạnh và là đòn bẩy với Liên Âu.
Alan Riley là thành viên cấp cao không thường trú tại Trung tâm Năng lượng Toàn cầu của Hội đồng Đại Tây Dương.
Xem thêm: Những bài viết / dịch của Lê Nguyễn
Ghi chú:
[7]https://web.archive.org/web/20100220010209/http:/graphics.thomsonreuters.com/129/RS_OILKZ1209.gif
[8]https://web.archive.org/web/20100220010209/http:/graphics.thomsonreuters.com/129/RS_OILKZ1209.gif
Diễn Đàn Khai Phóng 