Tác giả: Nguyễn Hữu Đổng

Nguồn gốc đạo Phật chưa được loài người làm rõ. Nhìn từ văn hóa, tác giả làm sáng tỏ thực chất khái niệm này; đồng thời khuyến nghị hiểu đúng đắn nguồn, gốc, đạo, Phật, con đường, xây dựng con đường phát triển đạo Phật.

The origin of Buddhism has not been clarified by human. Look from culture, the author clarifies the essence of this concept; at the same time, it is recommended to properly understand the source, origin, religion, Buddha, path, build the path to develop Buddhism.

Thực chất nhìn từ văn hóa

Nguồn gốc đạo Phật gắn liền với văn hóa. Do vậy, để làm sáng tỏ nguồn gốc đạo Phật, trước hết cần làm rõ văn hóa. Khái niệm này gồm ba nghĩa như sau: tính chất hiện tượng tinh thần không thật, cá nhân người không có văn hóa; bản chất sự vật vật chất chưa thật, nhóm người chưa có văn hóa; thực chất hiện thực ý thức chân thật, cộng đồng người có văn hóa. Điều đó có nghĩa, văn hóa là ý thức chân thật của con người; con người chân thật là con người có văn hóa (a true person is a cultured person); con người không chân thật thì không có văn hóa (people who are not honest do not have culture).

Nhìn từ văn hóa, con người hiểu rõ được mọi vấn đề cuộc sống; chẳng hạn, hiểu được khái niệm “giác ngộ” (for example, understand the concept of “enlightenment”), hay hiểu được đạo Phật và nguồn gốc con người (or understand Buddhism and human origins).

Đạo Phật được hiểu theo các mặt chủ yếu sau: tính chất đạo Phật không chân thật, cá thể con người không có văn hóa, không có tri thức và đạo đức phước lành; bản chất đạo Phật chưa chân thật, tập thể con người chưa có văn hóa, chưa có tri thức và đạo đức phước lành; thực chất đạo Phật chân thật, xã hội loài người có văn hóa, có tri thức và đạo đức phước lành (have knowledge and moral blessings). Điều đó có nghĩa, đạo Phật được hiểu là loài người chân thật; loài người chân thật thì có đạo Phật; đạo Phật chân thật là loài người văn hóa, tức loài người văn minh – loài có tri thức và đạo đức phước lành, được môi trường thiên nhiên tạo hóa ra. Nói cách khác, đạo Phật gắn liền với văn hóa; không có văn hóa thì không có đạo Phật (without culture, there is no Buddhism).

Nguồn gốc con người hiểu theo ba nghĩa sau: tính chất cá nhân con người không có văn hóa, sức sống không thật không có nguồn gốc con người; bản chất nhóm người chưa có văn hóa, sự sống chưa thật chưa có nguồn gốc con người; thực chất cộng đồng người có văn hóa, cuộc sống chân thật có nguồn gốc con người. Điều đó có nghĩa, nguồn gốc con người là do con người chân thật, hay nguồn gốc con người do con người văn hóa; thiếu con người văn hóa thiếu nguồn gốc con người. Nói cách khác, con người có nguồn gốc từ con người văn hóa; con người văn hóa là con người có nguồn gốc (cultural people are people with origins), con người không văn hóa thì không có nguồn gốc (people without culture have no origin).

Thực chất nguồn gốc đạo Phật

Nhìn từ văn hóa nêu trên cho thấy rằng, nguồn gốc đạo Phật gồm các mặt sau: cá thể người không chân thật không văn hóa, tính chất không nguồn gốc đạo Phật; tập thể người chưa chân thật chưa văn hóa, bản chất chưa nguồn gốc đạo Phật; xã hội loài người chân thật văn hóa, thực chất nguồn gốc đạo Phật. Điều đó có nghĩa, đạo Phật có nguồn gốc từ loài người chân thật; loài người không chân thật đạo Phật không nguồn gốc; không có đạo Phật loài người không nguồn gốc. Nói cách khác, nguồn gốc đạo Phật chính là nguồn gốc loài người; nguồn gốc loài người lại là nguồn gốc đạo Phật (the origin of humanity is the origin of Buddhism).

Bằng định nghĩa nguồn gốc đạo Phật, con người hiểu rõ được mọi mặt cuộc sống; chẳng hạn như hiểu rõ thực chất tiết kiệm, văn hóa tâm linh, tu thiền, chánh pháp hay đạo vũ trụ.

Tiết kiệm được hiểu như sau: tính chất cá thể người không chân thật,không bảo vệ môi trường xã hội, sống không tiết kiệm không là đạo Phật; bản chất tập thể người chưa chân thật, chưa bảo vệ môi trường tự nhiên, sống chưa tiết kiệm chưa là đạo Phật; thực chất xã hội loài người chân thật,bảo vệ môi trường tự nhiên xã hội, sống tiết kiệm là đạo Phật. Điều đó có nghĩa, tiết kiệm biểu hiện loài người sống chân thật, biết bảo vệ môi trường tự nhiên xã hội; hay loài người tiết kiệm là loài người chân thật, biết bảo vệ môi trường thiên nhiên, sống hài hòa với thiên nhiên và xã hội. Nói cách khác, người tiết kiệm chân thật là có tâm trong người; người sống không lãng phí là có tâm trong người; người lãng phí là người thiếu lương tâm, tức có tâm tham lam, trục lợi, ích kỷ, si mê trong con người. Do vậy, cần giáo dục tiết kiệm chân thật cho con người; hay giáo dục mỗi người tiết kiệm trong cuộc sống; người tiết kiệm chính là người theo đạo Phật (people who save money are Buddhists).

Văn hóa tâm linh được hiểu như sau: tính chất đạo Phật không trung thực không tâm linh, không là nguồn gốc đạo Phật; bản chất đạo Phật chưa trung thực chưa văn hóa, chưa là nguồn gốc đạo Phật; thực chất đạo Phật trung thực văn hóa tâm linh, là nguồn gốc đạo Phật. Điều đó có nghĩa, văn hóa tâm linh chính là đạo Phật trung thực; hay văn hóa tâm linh là nguồn gốc đạo Phật (or spiritual culture is the origin Buddhism). Nói cách khác, đạo Phật trung thực là văn hóa tâm linh, đạo Phật thiếu trung thực thiếu văn hóa tâm linh.Theo đó, có văn hóa tâm linh đạo Phật có nguồn gốc; đạo Phật có nguồn gốc có văn hóa tâm linh. Do vậy, cần giáo dục văn hóa tâm linh cho con người; hay giáo dục con người sống trung thực; con người trung thực là có văn hóa tâm linh; con người trung thực là con người đạo Phật (honest people are Buddhist people).

Tu thiền được hiểu như sau: cá nhân người không chân thật không là tu thiền, không giác ngộ được nguồn gốc đạo Phật; nhóm người chưa chân thật chưa là tu thiền, chưa giác ngộ rõ nguồn gốc đạo Phật; cộng đồng người chân thật là tu thiền, đã giác ngộ rõ nguồn gốc đạo Phật. Điều đó có nghĩa, tu thiền biểu hiện con người sống chân thật; hay con người sống chân thật chính là tu thiền; người tu thiền chân thật là có tâm trong người; người tu thiền chân thật giác ngộ được Phật, tức lên được cõi “Niết bàn” – khái niệm biểu hiện sự giải thóat khỏi khổ đau của con người. Do vậy, cần giáo dục tu thiền chân thật cho con người; hay giáo dục con người tu thiền chân thật, giáo dục con người biết làm người chân thật – chân thực; người chân thực là người tu thiền đạo Phật (a true person is one who practices Zen Buddhism).

Chánh pháp được hiểu như sau: cá nhân người không chân thật là tà pháp, không chánh niệm không nguồn gốc đạo Phật; nhóm người chưa chân thực chưa là chánh pháp, chưa chánh niệm cũng không nguồn gốc đạo Phật; cộng đồng người chân thực là chánh pháp (diệu pháp) – tức chánh niệm và nguồn gốc đạo phật (that is, mindfulness and the origin of Buddhism). Điều đó có nghĩa, chánh pháp biểu hiện cộng đồng người chân thật; cộng đồng người không chân thật không có chánh pháp. Nói cách khác, chánh pháp chân thật là con người chân thật; con người chân thật có chánh pháp trong người, hay có Phật pháp trong mỗi con người chân thật (or there is Buddha Dharma in every genuine person).

Đạo vũ trụ được hiểu như sau: bản chất loài người chưa trung thực chưa có đạo Phật, chưa có đạo vũ trụ, chưa có nguồn gốc sự sống; tính chất loài người không trung thực không có đạo Phật, không có đạo vũ trụ, không có nguồn gốc sự sống; thực chất loài người trung thực có đạo Phật, có đạo vũ trụ có nguồn gốc sự sống. Điều đó có nghĩa, đạo vũ trụ là nguồn gốc sự sống; nguồn gốc sự sống là nguồn gốc đạo Phật; nguồn gốc đạo Phật là đạo vũ trụ, hay con đường vũ trụ hệ mặt trời – tức quỹ đạo vòng quay của trái đất tự quay xung quanh nó và quay xung quanh mặt trời. Nói cách khác, đạo vũ trụ là nguồn gốc đạo Phật; không có đạo vũ trụ là không có đạo Phật; không có đạo Phật là không có đạo vũ trụ, hay không có con đường vũ trụ hệ mặt trời (or there is no solar system universe path).

Khuyến nghị hiểu đúng đắn nguồn, gốc, đạo, Phật, con đường, xây dựng con đường phát triển đạo Phật

Hiện nay, người dân trên thế giới nói chung, giới học thuật nói riêng thiếu hiểu biết nguồn gốc đạo Phật. Ngay cả thuật ngữ, khái niệm, nguồn gốc, giác ngộ, con đường, đạo Phật, Tết Nguyên đán, hay phát triển cũng chưa hiểu rõ sự thực chúng. Chẳng hạn, khi phân tích khái niệm giác ngộ, người nghiên cứu chỉ hiểu tính chất giác ngộ không liêm chính, bản chất giác ngộ chưa liêm chính, chứ chưa hiểu thực chất giác ngộ liêm chính, dạng mô hình: chưa giác ngộ chưa liêm chính – giác ngộ là liêm chính – không giác ngộ thiếu liêm chính; khi phân tích khái niệm con đường, người nghiên cứu chỉ hiểu hình thức không thật không có con đường, nội dung chưa thực chưa có con đường, chứ chưa hiểu nguyên lý sự thực con đường, dạng mô hình: nội dung chưa là con đường – nguyên lý con đường – hình thức không là con đường; khi phân tích khái niệm Tết Nguyên đán, người nghiên cứu chỉ hiểu tính chất Tết Nguyên đán cá nhân sống thiếu chân thật, bản chất Tết Nguyên đán nhóm sống chưa chân thật, chứ chưa hiểu thực chất Tết Nguyên đán cộng đồng sống chân thật, dạng mô hình: Tết Nguyên đán nhóm sống chưa chân thật -Tết Nguyên đán cộng đồng sống chân thật -Tết Nguyên đán cá nhân sống thiếu chân thật; hay khi phân tích khái niệm phát triển, người nghiên cứu chỉ hiểu hình thức không thật không phát triển, nội dung chưa thật chưa phát triển, chứ chưa hiểu nguyên lý sự thật phát triển, dạng mô hình: chưa thật chưa phát trển – sự thật phát triển – không thật không phát triển. Tức giới nghiên cứu học thuật không hiểu rằng, sự thật, con đường, nguồn gốc, giác ngộ, phát triển, loài người, đạo Phật, nguồn gốc đạo Phật chỉ là các khái niệm; không có loài người thì không có ngôn ngữ, không có ngôn ngữ thì không có khái niệm, không có khái niệm thì không có đạo Phật hay không có nguồn gốc đạo Phật. Nói cách khác, nguồn gốc là khái niệm – khái niệm nguồn gốc; loài người là khái niệm – khái niệm loài người; giác ngộ là khái niệm – khái niệm giác ngộ; đạo Phật là khái niệm – khái niệm đạo Phật; con đường giác ngộ là khái niệm – khái niệm con đường giác ngộ; nguồn gốc đạo Phật là khái niệm – khái niệm nguồn gốc đạo Phật; v.v… Do vậy, nhìn từ văn hóa, người viết khảo luận này khuyến nghị như sau:

1) Hiểu đúng đắn nguồn:

Nguồn gốc đạo Phật gắn liền với nguồn.Tuy nhiên, nguồn chưa được giới nghiên cứu hiểu rõ. Nguồn được hiểu như sau: tính chất nguồn không là cội,không cội nguồn là sai; bản chất nguồn chưa là cội, chưa cội nguồn chưa đúng; thực chất nguồn là cội, cội nguồn đúng, dạng mô hình: bản chất chưa cội nguồn chưa đúng – thực chất cội nguồn đúng – tính chất không cội nguồn sai.Điều đó có nghĩa, giới lãnh đạo nghiên cứu cần nhận rõ cội nguồn đúng để hiểu đúng đắn nguồn. Chẳng hạn, đạo không có cội nguồn là sai, đạo chưa có cội nguồn là chưa đúng, còn đạo có cội nguồn đúng (and religion has the right origin).

2) Hiểu đúng đắn gốc:

Nguồn gốc đạo Phật gắn liền với gốc.Tuy nhiên, gốc chưa được giới nghiên cứu hiểu rõ. Gốc được hiểu như sau: tính chất gốc không là nguồn, sai không có gốc gác; bản chất gốc chưa là nguồn, chưa đúng chưa có gốc gác; thực chất gốc là nguồn, đúng có gốc gác, dạng mô hình: bản chất gốc chưa là nguồn – thực chất gốc là nguồn – tính chất gốc không là nguồn.Điều đó có nghĩa, giới lãnh đạo nghiên cứu cần nhận rõ gốc là nguồn để hiểu đúng đắn gốc. Chẳng hạn, gốc không có nguồn là sai, gốc chưa có nguồn là chưa đúng, còn gốc có nguồn là đúng (and the original source is correct).

3) Hiểu đúng đắn đạo:

Nguồn gốc đạo Phật gắn liền với đạo.Tuy nhiên, đạo chưa được giới nghiên cứu hiểu rõ. Đạo được hiểu như sau: tính chất đạo không là con đường, không có ý tưởng sai; bản chất đạo chưa là con đường, chưa có ý tưởng chưa đúng đắn; thực chất đạo là con đường, có ý tưởng đúng đắn, dạng mô hình: bản chất đạo chưa là con đường – thực chất đạo là con đường – tính chất đạo không là con đường.Điều đó có nghĩa, giới lãnh đạo nghiên cứu cần nhận rõ đạo là con đường, có ý tưởng đúng đắn để hiểu đúng đắn đạo. Chẳng hạn, đạo không có con đường là sai, đạo chưa có con đường là chưa đúng, đạo có con đường là đúng (there is a path that is right).

4) Hiểu đúng đắn Phật:

Nguồn gốc đạo Phật gắn liền với Phật – Bụt (Buddha).Tuy nhiên, Phật chưa được giới nghiên cứu hiểu rõ. Phật được hiểu như sau: tính chất Phật không là người trung thực tư duy, sức sống cá nhân không chân thật quanh trái đất, thiên nhiên không ban tặng sức sống cho các loài, sai không thật; bản chất Phật chưa là người trung thực hành động, sự sống nhóm chưa chân thật quanh trái đất, thiên nhiên chưa ban tặng sự sống cho các loài, chưa đúng chưa thật; thực chất Phật là người trung thực tư duy và hành động,cuộc sống cộng đồng chân thật quanh trái đất, thiên nhiên ban tặng cuộc sống cho các loài, đúng sự thật; dạng mô hình: bản chất Phật chưa là người trung thực hành động – thực chất Phật là người trung thực tư duy và hành động – tính chất Phật không là người trung thực tư duy. Điều đó có nghĩa, giới lãnh đạo nghiên cứu cần hiểu rõ rằng, Phật chính là cuộc sống chân thật quanh trái đất – tức sự thật đời sống quanh ta, do thiên nhiên trong lành tạo hóa ra; đồng thời, nhận rõ đúng sự thật để hiểu đúng đắn Phật. Chẳng hạn, Đức Phật không trung thực là không đúng sự thật, Đức Phật chưa trung thực là chưa đúng sự thật, Đức Phật trung thực là đúng sự thật (Buddha’s honesty is true).

5) Hiểu đúng đắn con đường:

Nguồn gốc đạo Phật gắn với con đường đạo Phật. Tuy nhiên, con đường chưa được giới nghiên cứu hiểu rõ. Con đường được hiểu như sau: tính chất con đường không gắn với con người, sai; bản chất con đường chưa gắn với con người, chưa đúng; thực chất con đường gắn với con người, đúng; dạng mô hình: bản chất con đường chưa gắn với con người – thực chất con đường gắn với con người – tính chất con đường không gắn với con người.Điều đó có nghĩa, giới lãnh đạo nghiên cứu cần nhận rõ con đường gắn với con người để hiểu đúng đắn con đường. Chẳng hạn, không có con người không có con đường; chưa có con người chưa có con đường; có con người thì có con đường (if there are people, there is a path), hay đâu có ý chí là đó có con đường (or where there is a will, there is a way).

6) Xây dựng con đường phát triển đạo Phật:

Nguồn gốc đạo Phật gắn với con đường phát triển đạo Phật. Con đường này gồm ba nghĩa cơ bản sau: tính chất đạo Phật không văn hóa trung thực, không có con đường phát triển, không thật không đúng sai trái; bản chất đạo Phật chưa văn hóa trung thực, chưa có con đường phát triển, chưa thật chưa đúng chưa phải; thực chất đạo Phật văn hóa trung thực, có con đường phát triển, sự thật đúng lẽ phải, dạng mô hình: bản chất con đường đạo Phật chưa văn hóa trung thực – thực chất con đường đạo Phật văn hóa trung thực – tính chất con đường đạo Phật không văn hóa trung thực, hay dạng mô hình: chưa thật chưa đúng chưa phải – sự thật đúng lẽ phải – không thật không đúng sai trái. Điều đó có nghĩa, giới lãnh đạo nghiên cứu cần nhận rõ sự thật con đường đạo Phật văn hóa để xây dựng con đường phát triển đạo Phật. Chẳng hạn, con đường đạo Phật không văn hóa, loài người bạo lực xung đột chiến tranh, không có con đường phát triển đạo Phật; con đường đạo Phật chưa văn hóa, loài người chưa hòa bình, chưa có con đường phát triển đạo Phật; con đường đạo Phật văn hóa, loài người hòa bình thật sự, có con đường phát triển đạo Phật (there is a path to develop Buddhism), hay có con đường phát triển loài người – tức con đường bảo đảm hài hòa môi trường, công bằng bình đẳng công lý cho loài người (justice, equality, and justice for humanity).

Kết luận

Nguồn gốc đạo Phật là nguồn gốc con người; nguồn gốc con người do thiên nhiên ban tặng; môi trường thiên nhiên trong lành tạo hóa loài người. Hiện nay, nguồn gốc đạo Phật chưa được hiểu đúng sự thật, giới nghiên cứu chưa hiểu rõ nhiều khái niệm gắn với đạo Phật. Đây là nguyên nhân làm loài người thiếu văn hóa, xã hội thiếu tiến bộ và văn minh, dẫn đến bạo lực xung đột chiến tranh, gây khổ đau cho chính loài người. Do đó,để quốc gia và thế giới thái bình thịnh vượng, có quốc thái dân an và phát triển bền vững, giới lãnh đạo nghiên cứu cần hiểu đúng đắn nguồn, gốc, đạo, Phật, con đường, xây dựng con đường phát triển đạo Phật.

……………………….

Tài liệu tham khảo:

1. https://vanhoavaphattrien.vn/giai-ma-bi-an-chu-so-tu-nhien-su-song-luat-phat-trien-a16619.html

2. https://vanhoavaphattrien.vn/triet-hoc-van-hoa-phat-trien-thuc-chat-va-nhan-thuc-a21748.html

3. https://diendankhaiphong.org/tet-nhin-tu-con-so/

……………………….

Nguyễn Hữu Đổng, ngày 23/01/2025

Trở về trang chủ

Xem thêm những bài biên khảo của Nguyễn Hữu Đổng