Trang chủ » TƯ DUY SÁNG TẠO LÀ GÌ?

TƯ DUY SÁNG TẠO LÀ GÌ?

Tháng Mười Hai 2025
H	B	T	N	S	B	C
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30	31

Tác giả: Nguyễn Hữu Đổng

Loài người văn minh bởi có tư duy sáng tạo; tuy nhiên, hiện loài người lại đang thiếu tư duy sáng tạo trầm trọng, thậm chí tư duy tối tạo dẫn đến môi trường sống của trái đất đang dần bị hủy diệt, trái đất xanh có nguy cơ khó trường tồn. Vì sao có nghịch lý như vậy? Bằng văn hoá, tác giả khảo luận làm sáng tỏ thực chất, hạn chế hiểu biết khái niệm này; đồng thời, khuyến cáo hiểu đúng tư và duy, sáng và tạo, tư duy sáng tạo phát triển.

Thực chất tư duy sáng tạo

Thực chất tư duy sáng tạo hiểu bằng văn hoá như sau: không bằng văn hoá, cá nhân người không hiểu biết chân thật, không tư duy sáng tạo phát triển; chưa bằng văn hoá, nhóm người chưa hiểu biết chân thật, chưa tư duy sáng tạo phát triển; bằng văn hoá, cộng đồng người hiểu biết chân thật, tư duy sáng tạo phát triển. Điều đó có nghĩa về thực chất, tư duy sáng tạo là hiểu biết chân thật và phát triển của con người; hiểu biết chân thật hay tư duy sáng tạo là tư duy phát triển, thiếu tư duy sáng tạo là thiếu tư duy phát triển – tức thiếu tư duy về môi trường sống lành mạnh, công bằng bình đẳng công lý của con người; con người không tư duy phát triển là hủy hoại môi trường sống thiên nhiên và xã hội. Theo đó, tư duy sáng tạo là có môi trường sống phát triển của trái đất; không có môi trường sống phát triển là không có tư duy sáng tạo, mà có tư duy tối tạo làm hủy diệt dần trái đất.

Bằng định nghĩa trên cho thấy rằng, tư duy sáng tạo gắn với cuộc sống chân thật của con người; chẳng hạn, gắn với chính trị, người yêu người và thiên nhiên, con người mới hay chân thật đổi mới.

Gắn tư duy sáng tạo với chính trị cho thấy rằng, cá nhân người không có tư duy sáng tạo, không có chính trị chân thật phát triển; nhóm người chưa có tư duy sáng tạo, chưa có chính trị chân thật phát triển; cộng đồng người có tư duy sáng tạo, có chính trị chân thật phát triển. Điều đó có nghĩa, tư duy sáng tạo là có chính trị chân thật, có chính trị phát triển – tức có các chính sách bảo đảm môi trường sống trong sạch lành mạnh, công bằng bình đẳng công lý cho con người. Theo đó, tư duy chính trị chân thật là sáng tạo, tư duy chính trị thiếu chân thật thiếu sáng tạo. Tức tư duy chính trị là sáng tạo khoa học, còn tư duy cai trị thì tối tạo khoa học; chính trị dân chủ là có tư duy sáng tạo, chính trị độc quyền không tư duy sáng tạo, hay “thể chế chính trị một đảng duy nhất cầm quyền” không tư duy sáng tạo [1], đồng thời “tư duy và chính sách đột phá” là không có chính trị chân thật [2].

Gắn tư duy sáng tạo với người yêu người và thiên nhiên cho thấy rằng, cá nhân không chân thật tư duy sáng tạo, không có người yêu người và thiên nhiên; nhóm chưa chân thật tư duy sáng tạo, chưa có người yêu người và thiên nhiên; cộng đồng chân thật tư duy sáng tạo, có người yêu người và thiên nhiên. Điều đó có nghĩa, tư duy sáng tạo là người yêu người, biết bảo vệ thiên nhiên hay bảo vệ trái đất xanh; tư duy không sáng tạo là người không yêu người, không có người yêu thiên nhiên, không biết bảo vệ trái đất xanh, thậm chí làm “Trái Đất ngày càng nóng lên” [3], đồng thời chỉ có người yêu nước hay người “thi đua yêu nước trong kỷ nguyên vươn mình” [4]; tư duy không sáng tạo là người không cứu người, không cứu thiên nhiên đang bị chính loài người hủy diệt, mà chỉ có người “nâng cao năng lực tư duy” – “tìm đường cứu nước” [5] và “lo giữ nước” như có người lãnh đạo giáo điều đề xướng [6].

Tư duy sáng tạo gắn với con người mới cho thấy rằng, con người cũ không chân thật, không tư duy sáng tạo, xã hội không phát triển; con người chưa mới chưa chân thật, thiếu tư duy sáng tạo, xã hội thiếu phát triển; con người mới chân thật, tư duy sáng tạo xã hội phát triển. Điều đó có nghĩa, tư duy sáng tạo biểu hiện con người mới xã hội phát triển; còn “con người mới xã hội chủ nghĩa” không phát triển [7], bởi xã hội chủ nghĩa là xã hội lệch lạc (xã hội thiên lệch), hay “xã hội chủ nghĩa không khoa học, không phát triển” [8]. Theo đó, tư duy sáng tạo không gắn với con người dối trá, không gắn với con người xã hội chủ nghĩa, mà gắn với con người của xã hội chân thật; chẳng hạn, gắn với con người của xã hội chính trị, chứ không gắn với con người của xã hội cai trị; gắn với những người có văn hoá, chứ không gắn với những người thiếu văn hoá, hay không gắn với những người “tư sản” cùng “những người vô sản” – tức không gắn với những người tư sản cộng sản vô văn hoá [9].

Tư duy sáng tạo gắn với chân thật đổi mới cho thấy rằng, không tư duy sáng tạo, con người không chân thật đổi mới phát triển; chưa tư duy sáng tạo, con người chưa chân thật đổi mới phát triển; tư duy sáng tạo, con người chân thật đổi mới phát triển. Điều đó có nghĩa, con người tư duy chân thật là đổi mới sáng tạo, con người tư duy giả dối không đổi mới sáng tạo; con người tư duy chân thật là đổi mới phát triển, con người tư duy giả dối không đổi mới phát triển. Tức không cần “thúc đẩy đổi mới sáng tạo” mà chỉ cần đổi mới chân thật hay đổi mới phát triển [10]; không có “thúc đẩy tư duy sáng tạo” [11] mà chỉ có tư duy chân thật – tư duy sáng tạo hay tư duy có văn hoá; không có “tiến hoá của tư duy” [12] hay “tiến hoá của ý thức” [13] và “tiến hoá của sự sống” như những người nghiên cứu giáo điều nêu ra [14], mà chỉ có tạo hoá ra sự sống; đồng thời, không thể “lấy ngày 01/10 hằng năm là Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia” nhằm “khơi dậy khát vọng phát triển quyết tâm hội nhập quốc tế, hướng tới mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045” [15].

Hạn chế hiểu biết tư duy sáng tạo và khuyến cáo

Về mặt lý thuyết cho thấy, loài người chưa hiểu biết tư duy sáng tạo. Nhiều người kể cả giới nghiên cứu chưa rõ nhiều vấn đề liên quan đến tư duy, sáng tạo, chiến tranh, hoà bình, phát triển, kinh tế, chính trị, khoa học và mối liên hệ giữa chúng. Chẳng hạn, như mối liên hệ giữa tính chất hình thức chủ quan, bản chất nội dung chưa khách quan, thực chất nguyên lý khách quan như sau:

Tính chất tư duy không sáng tạo, bản chất tư duy chưa sáng tạo, thực chất tư duy sáng tạo; tư duy chủ quan không chân thật không khoa học, tư duy chưa khách quan chưa chân thật chưa khoa học, tư duy khách quan chân thật khoa học; tư duy không sáng tạo có chiến tranh không phát triển, thiếu tư duy sáng tạo thiếu hoà bình phát triển, tư duy sáng tạo có “hoà bình phát triển” [16]; tư duy không sáng tạo có kinh tế tăng trưởng cùng với những “ông trùm kinh tế” – “ông trùm không chỉ là làm giàu, mà còn có ý định trở thành chính trị gia để nắm quyền lực” [17], tư duy chưa sáng tạo kinh tế chưa phát triển, tư duy sáng tạo có kinh tế phát triển – tức tư duy chân thật sản xuất kinh doanh dịch vụ bảo đảm môi trường trong sạch, công bằng bình đẳng và công lý.

Tính chất tư duy tương lai sự không sống, bản chất tư duy phương pháp sự chưa sống, thực chất tư duy nguyên tắc sự sống, dạng mô hình: “sự chưa sống (2) – sự sống (3) – sự không sống (1)” [18], tức không thể “tư duy cho tương lai” [19] hay “Tư Duy Lại Tương Lai” [20] như có người lãnh đạo, nghiên cứu giáo điều đã nêu ra;tính chất tư duy không sâu không chân thật (sai), bản chất tư duy chưa sâu chưa chân thật (chưa đúng), thực chất tư duy sâu chân thật (đúng), tức không thể có “tư duy sâu sắc” – tư duy “hơn so với người thường” [21], cũng không có “mức độ của tư duy” dạng “tư duy bậc thấp” – “bậc cao” [22], càng không có “tư duy đỉnh cao” [23] – “tư duy đổi mới, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung” [24].

Tính chất tư duy nhanh không sáng tạo, bản chất tư duy chậm thiếu sáng tạo, thực chất tư duy chân thật sáng tạo, tức không thể có “tư duy nhanh hay chậm” như có người nghiên cứu tâm lý học nêu ra [25]; tính chất không thật tư duy, bản chất chưa thật hành động, thực chất chân thật tư duy và hành động, tức không thể có đột phá “từ tư duy đến hành động” như các nhà báo diễn giải [26]; tính chất không có “tư duy sắc bén, hành động sắc sảo” [27], bản chất chưa có tư duy chân thật hành động nhân văn, thực chất có tư duy chân thật hành động nhân văn.

Tư duy không chân thật không sáng tạo khoa học, tư duy chân thật là sáng tạo khoa học; sức mạnh hay đột phá tư duy không phát triển, không đột phá tư duy thì phát triển; IT không chân thật không sáng tạo phát triển, IT chân thật thì sáng tạo phát triển; tư duy phản biện không thật không văn hoá, tư duy phản biện chân thật là văn hoá. Tức không thể có “đột phá phát triển khoa học” [28] và “đột phá trong tư duy phát triển” [29], cũng không thể có “thúc đẩy mạnh mẽ đổi mới sáng tạo … đột phá phát triển khoa học-công nghệ” [30] hay “phát triển trong ngành IT” [31], đồng thời không thể có “sức mạnh, phong cách tư duy” [32] hay cách “tư duy phản biện” [33] khi có những con người giả dối với nhau.

Ngoài ra, hiện nhiều người còn “không phân biệt rõ đâu là tư duy chưa mới chưa phát triển, đâu là tư duy không mới (cũ) không phát triển, đâu là tư duy mới phát triển” hay “tư duy nghiên cứu chưa chân thật chưa văn hoá, tư duy nghiên cứu không thật không văn hoá, tư duy nghiên cứu chân thực là có văn hoá”; nhiều người còn không nhận thức rằng, tư duy chưa sáng tạo có “chủ nghĩa xã hội chưa khoa học, chưa phát triển” [34], tư duy sáng tạo thiên nhiên xã hội phát triển lâu bền vững chắc – phát triển bền vững.

Về mặt lý luận cũng cho thấy, nhiều người hiện nay không hiểu rằng, tính chất không tư duy lý luận, bản chất chưa tư duy lý luận, thực chất tư duy lý luận; tính chất tư duy lý luận không khoa học, bản chất tư duy lý luận chưa khoa học, thực chất tư duy lý luận khoa học; tư duy lý luận không chân thật không phát triển sáng tạo, tư duy lý luận thiếu chân thật thiếu phát triển sáng tạo, tư duy lý luận chân thật phát triển sáng tạo; lý luận không chân thật không khoa học, lý luận chưa chân thật chưa khoa học, lý luận chân thật là khoa học; tính chất tư duy lý luận không phát triển, bản chất tư duy lý luận chưa phát triển, thực chất tư duy lý luận phát triển – tư duy lý luận bảo đảm môi trường sống trong sạch lành mạnh của thiên nhiên và xã hội. Tức là, không thể có “lý luận vững chắc là kim chỉ nam cho hành động của Đảng” [35], không thể có tư duy kiểu “lý luận mác-xít về hình thái kinh tế – xã hội cộng sản chủ nghĩa” [36], không thể có “tư duy lý luận của Đảng về phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” [37] như nhiều người nghiên cứu thiếu hiểu biết nêu ra, hay không thể có “tư duy lý luận mới về kinh tế tư nhân” [38], cũng không thể có “tư duy xanh” [39], càng không thể có “tư duy rất độc đáo” khi những người lý luận thiếu chân thật [40].

Về mặt thực tiễn cho thấy, loài người đã không tư duy sáng tạo, mà “tư duy duy tâm” và “tư duy duy vật” [41] – tức tư duy sức mạnh quân sự không sáng tạo, kiểu “tư duy quân sự nhỏ đánh lớn” [42] hay “tư duy quân sự sắc sảo” [43]. Tư duy quân sự là không chân thật hay tư duy giả dối (tư duy không khoa học) – nguyên nhân dẫn đến bạo lực và chiến tranh. Do tư duy giả dối, con người đã chạy đua vũ trang đe dọa sự tồn vong của loài người; phá hoại môi trường sống của thiên nhiên, như: “Môi trường bị hủy hoại gây thiệt hại 25.000 tỷ USD/năm” [44] và “hàng triệu sinh mạng đang bị đe dọa mỗi năm bởi chất lượng không khí suy giảm” [45]; phá hoại môi trường sống của xã hội, như: “vi phạm nghiêm trọng nhiều quyền con người và tự do cơ bản, nhất là các quyền được sống, quyền được đối xử nhân đạo, tự do tôn giáo tín ngưỡng, các quyền của trẻ em, phụ nữ, các nhóm thiểu số….” [46], hay “các chủ nghĩa của loài người dẫn đến phân hóa giàu nghèo” và “có thể dẫn loài người đến sớm tuyệt chủng do chiến tranh hạt nhân” [47]; v.v…

Bằng các phân tích nêu trên, tác giả khuyến cáo như sau:

Hiểu đúng tư và duy

Hiểu tư và duy là hiểu khái niệm tư duy, còn không hiểu thì không rõ khái niệm này, thậm chí phản tư duy có hại cho cộng đồng, nguy cơ làm cho các loài dần dần tiêu vong. Tư và duy biểu hiện như sau: tính chất tư và duy của người không chân thật, tư tưởng hiểu biết cá nhân không phát triển; bản chất tư và duy của người chưa chân thật, tư tưởng biểu biết nhóm người chưa phát triển; thực chất tư và duy của người chân thật, tư tưởng cộng đồng hiểu biết phát triển. Tức về thực chất, tư và duy là tư tưởng hiểu biết chân thật phát triển của con người; con người chân thật là có tư và duy, tư và tưởng, hiểu và biết; còn không chân thật không có tư và duy, tư và tưởng, hiểu và biết, không thể có “tư duy đột phá để chuẩn bị cho một tương lai tốt hơn” [48], không thể có tư tưởng nhóm cá nhân như “tư tưởng của Đảng” [49] (tư tưởng của nhóm) hay “tư tưởng Hồ Chí Minh” [50] (tư tưởng của cá nhân), cũng không thể có “tư duy đột phá cho các lãnh đạo” [51], càng không thể “đổi mới mạnh mẽ tư duy về thể chế phát triển” [52]. Do đó, con người cần tư và duy chân thật; tư và duy chân thật là có phát triển, tư và duy không chân thật là không phát triển, không tư duy chân thật thì “phản phát triển” – tức hủy hoại môi trường sống của trái đất; hiểu tư và duy cần hiểu sự phát triển, không hiểu phát triển là không hiểu tư và duy, hay không hiểu tư duy.

Hiểu đúng sáng và tạo

Hiểu sáng và tạo là hiểu khái niệm sáng tạo, còn không hiểu thì không rõ khái niệm này, thậm chí phản sáng tạo có hại cho khoa học, dẫn đến loài người thiếu phát triển, dần dần tiêu vong. Sáng và tạo biểu hiện như sau: tính chất sáng và tạo không chân thật, cá nhân người trí thức không chân thật văn minh; bản chất sáng và tạo chưa chân thật, nhóm người trí thức chưa chân thật văn minh; thực chất sáng và tạo chân thật, cộng đồng người trí thức văn minh. Tức về thực chất, sáng và tạo là những người trí thức chân thật văn minh; người trí thức chân thật là sáng và tạo, văn và minh; còn không chân thật không có sáng và tạo, trí và thức, văn và minh, không thể có “trí thức tinh hoa Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình” hay không thể là “nền văn minh bí ẩn” [53] hoặc không thể “đột phá sáng tạo để đóng góp vào sự phát triển đất nước” như nhiều người kém hiểu biết nêu ra [54]. Do đó, con người cần sáng và tạo chân thật; sáng và tạo chân thật là văn minh, sáng và tạo không chân thật thì không văn minh, tức con người vẫn u mê tăm tối, không biết gìn giữ bảo vệ môi trường sống của trái đất; hiểu sáng và tạo cần hiểu văn minh, không hiểu văn minh là không hiểu sáng và tạo, hay không hiểu sáng tạo.

Hiểu đúng tư duy sáng tạo phát triển

Tư duy sáng tạo gắn với phát triển, hình thành tư duy sáng tạo phát triển; thiếu phát triển là thiếu tư duy sáng tạo, thậm chí phản tư duy sáng tạo làm hủy hoại môi trường sống; thiếu tư duy sáng tạo là thiếu phát triển – tức thiếu môi trường sống trong sạch lành mạnh, công bằng bình đẳng công lý trên trái đất. Do vậy, rất cần hiểu đúng tư duy sáng tạo phát triển. Tư duy này được hiểu như sau: cá nhân không chân thật không có môi trường sống lành mạnh, không bình đẳng, không có tư duy sáng tạo; nhóm chưa chân thật chưa có môi trường sống lành mạnh, chưa công bằng, chưa có tư duy sáng tạo; cộng đồng chân thật có môi trường sống lành mạnh, có công bằng bình đẳng công lý, có tư duy sáng tạo. Điều đó có nghĩa, tư duy sáng tạo phát triển là bảo đảm con người có môi trường sống lành mạnh, công bằng bình đẳng công lý trên trái đất thuộc hệ mặt trời. Theo đó, tư duy sáng tạo phát triển gắn với con người chân thật trong cuộc sống; con người chân thật là biết tư duy sáng tạo phát triển; con người giả dối không biết tư duy sáng tạo phát triển – tức tư duy phản tiến bộ phá hoại môi trường sống thiên nhiên và xã hội. Chẳng hạn, tư duy tạo ra môi trường sạch là phát triển, tư duy tạo ra vũ khí giết người hủy diệt thiên nhiên là không phát triển, bởi tư duy như vậy dẫn đến chiến tranh làm hủy hoại môi trường sống của trái đất; không tư duy sáng tạo phát triển không có trái đất xanh, tư duy sáng tạo phát triển là có trái đất xanh; không tư duy sáng tạo phát triển không là đạo vũ trụ(không là đạo Phật), tư duy sáng tạo phát triển là “đạo vũ trụ” (đạo Phật) – khái niệm biểu hiện “con đường phát triển – con đường có môi trường thiên nhiên trong sạch, môi trường xã hội công bằng bình đẳng công lý” [55].

Kết luận

Tư duy sáng tạo là hiểu biết chân thật của con người trong các quốc gia; con người chân thật là có tư duy sáng tạo, con người giả dối là có tư duy tối tạo. Hiện nay nhiều người không hiểu cách tư duy sáng tạo, hay không hiểu sáng tạo trong tư duy; giới nghiên cứu không rõ tính chất không tư duy sáng tạo, bản chất chưa tư duy sáng tạo, thực chất tư duy sáng tạo.

Tư duy sáng tạo gồm tư và duy, sáng và tạo. Đây là các thuật ngữ chân thật gắn liền với phát triển. Người không chân thật không biết tư và duy, không biết sáng và tạo, đồng thời không biết tư duy sáng tạo phát triển. Thiếu tư duy sáng tạo phát triển là hủy hoại môi trường sống, hủy diệt trái đất xanh của vũ trụ hệ mặt trời. Do vậy, để giữ trái đất xanh trường tồn, lưu truyền được môi trường sống cho các đời sau, trước hết giới nghiên cứu cần phải hiểu đúng tư và duy, sáng và tạo, tư duy sáng tạo phát triển.

………………………

Tài liệu trích dẫn:

[1] https://doanthanhnien.vn/tin-tuc/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/kiem-soat-quyen-luc-trong-the-che-chinh-tri-mot-dang-duy-nhat-cam-quyen

[2] https://nhandan.vn/tu-duy-va-chinh-sach-dot-pha-post849001.html

[3] https://kinhtemoitruong.vn/vi-sao-trai-dat-ngay-cang-nong-len-61335.html

[4] https://baodongnai.com.vn/chinh-tri/202508/khoi-day-tinh-than-thi-dua-yeu-nuoc-trong-ky-nguyen-vuon-minh-98006ca/

[5] https://hvctcand.bocongan.gov.vn/llct-xdll-cand/ly-luan-chinh-tri/hoc-tap-phuong-phap-tu-duy-ho-chi-minh-de-nang-cao-nang-luc-tu-duy-cho-doi-ngu-can-bo-dang-vien-hien-nay-4078

[6] https://dantri.com.vn/thoi-su/tong-bi-thu-to-lam-lo-giu-nuoc-tu-khi-nuoc-chua-nguy-la-bai-hoc-lich-su-20251012133344919.htm

[7] https://hvctcand.bocongan.gov.vn/llct-xdll-cand/ly-luan-chinh-tri/xay-dung-con-nguoi-moi-xa-hoi-chu-nghia-trong-ky-nguyen-vuon-minh-cua-dan-toc-mot-so-van-de-ly-luan-va-thuc-7367

[8] https://vanhoavaphattrien.vn/nam-moi-ban-ve-doi-moi-tu-duy-a22667.html

[9] https://www.marxists.org/vietnamese/marx-engels/1840s/tuyen/phan_02.htm

[10] https://vtv.vn/chien-luoc-3-cong-1-thuc-day-doi-moi-sang-tao-tai-viet-nam-100251002201727831.htm