Trang chủ » Khoa học kỹ thuật
Category Archives: Khoa học kỹ thuật
Cỗ máy siêu phàm
Tương lai với trí tuệ nhân tạo
Tác giả: Simon Book, Angela Gruber, Marc Hasse, Max Hoppenstedt, Martin Schlak – SPIEGEL Số 37/2025.
Biên dịch: Tôn Thất Thông.
Giới thiệu: Nhiều đại gia công nghệ như Google, Meta…, đang đánh trống thổi kèn, quảng cáo rằng „siêu trí tuệ nhân tạo“ hiện đang ở trong tầm tay. Có thực như thế không, hay chỉ là tự quảng cáo để nâng quyền lực thị trường? Mô hình „ma thuật“ họ dùng là “mạng lưới nơ-ron nhân tạo”. Trong lúc đó, chuyên gia về khoa học thần kinh, giáo sư Jie Mei của đại học Linz, Áo thì mỉa mai: „chúng là một sự đơn giản hóa thô thiển so với bản gốc“. Bài biên khảo sau đây hé mở nhiều điều lý thú.
Trí tuệ nhân tạo trong công việc: cái lợi được thoải mái hơn có thể làm bạn trả giá đắt
Tác giả: Kathleen Desveaud – Tiến sĩ khoa học quản trị, giáo sư marketing, Kedge Business School
Người dịch: Thái Thị Ngọc Dư
Trí tuệ nhân tạo hứa hẹn giảm bớt sự buồn chán của những thao tác lặp đi lặp lại trong công việc, nhưng dùng nó thái quá sẽ dần dần làm suy giảm năng lực chuyên môn và kéo theo một dạng thất vọng mới trong nghề nghiệp. Giữa sự tự động hoá có lợi và nguy cơ của một “công việc vô hồn” (“travail zombie”), làm thế nào để làm cho trí tuệ nhân tạo trở thành một đồng minh của sự phát triển các năng lực thay vì là nguồn gốc của sự làm nghèo nhận thức?
Khoa học và kỹ thuật trong thế kỷ 18
Tác giả: Tôn Thất Thông
Hiệu đính: Hoàng Lan Anh
Thế kỷ 18 là thời kỳ xuất hiện rõ rệt của sự nhất thể hóa giữa thiên nhiên và lý tính. Điều này vừa là nhân vừa là quả của quá trình hợp tác và ảnh hưởng cộng sinh giữa triết học và khoa học tự nhiên. Nó khởi đầu từ giữa thế kỷ 17, để tạo nên điều kiện khung cho sự thăng hoa tột đỉnh của trào lưu khai sáng trong thế kỷ 18.
Xin xem Video:
Thời đại khai sáng – Cách mạng khoa học trong thế kỷ 17
Tác giả: Tôn Thất Thông
Hiệu đính: Hoàng Lan Anh
Phải có một khoa học phổ quát nào đó có khả năng giải thích mọi chuyện vượt lên trên trật tự và tiêu chuẩn, mà không cần phải sử dụng một phương tiện nào khác khi có vấn đề phát sinh. Điều này chúng ta có thể đạt được, không cần phải nhờ cái gì xa lạ mà chỉ cần một từ ngữ cổ xưa: toán học phổ quát. (René Descartes 1596 – 1650).
Nghe tiếp Video:
Cách Mạng Khoa Học – Những thành tố quyết định
Tác giả: Tôn Thất Thông
Trong thế kỷ 16, có lẽ ngoại trừ Copernicus và một ít học giả gần gũi của ông, còn lại hầu hết mọi người đều xem con người và quả đất là trung tâm của vũ trụ, điều mà nền khoa học Hy Lạp cổ đại đã khẳng định và được thần học Kitô xem là nền tảng lý luận. Trong vũ trụ đó, con người là thước đo của một thế giới do Thượng Đế sáng tạo ra.
Nghe tiếp Video:
Trí tuệ nhân tạo là tin xấu cho Nam bán cầu
Làn sóng công nghệ sắp tới sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng toàn cầu.
Tác giả: Rachel Adams , Foreign Policy, ngày 17 tháng 12 năm 2024.
Người dịch: Tôn Thất Thông
DĐKP giới thiệu: Lịch sử dường như đang lập lại. Cách đây hơn hai thế kỷ, cuộc cách mạng công nghiệp đã tạo nên tăng trưởng kinh tế, còn bây giờ, trí tuệ nhân tạo (viết tắt: AI) đã thay đổi cục diện kỹ thuật số. Cả hai đều có một xung lực giống nhau: tăng năng suất lao động. Nhìn lại quá khứ, một trong những hậu quả của cách mạng công nghiệp là sự bất bình đẳng xã hội và bất bình đẳng giữa các quốc gia. AI có sinh ra hậu quả tương tự như thế hay không?
Thời đại khai sáng – Copernicus và cách mạng vũ trụ
Tác giả: Tôn Thất Thông
Trong tất cả những khám phá và nhận thức, không có điều gì tác động lớn đến tâm trí con người hơn học thuyết của Copernicus. Ngay khi quả đất chưa kịp được công nhận là hình cầu và là một hệ thống khép kín, nó đã phải từ bỏ đặc quyền to lớn khi muốn trở thành trung tâm của vũ trụ. Có lẽ chưa bao giờ có một yêu cầu lớn hơn dành cho nhân loại: đối với những gì nhờ sự công nhận này mà không biến mất thành sương khói: một thiên đường thứ hai, một thế giới của sự ngây thơ trong trắng, nghệ thuật, thi ca và lòng mộ đạo. (Đại thi bá Johann Wolfgang von Goethe).
Xem tiếp video:
Thời đại Khai sáng – Cách mạng Khoa học bắt đầu như thế nào?
Tác giả: Tôn Thất Thông, tháng 10/2024
Trong thời đại khai sáng, triết gia khám phá những khoa học mới, và tất cả để phục vụ cho con người làm chủ thiên nhiên và môi trường sống chung quanh. Dùng thuật ngữ của David Hume, khai sáng là thời đại của “những khoa học đạo đức” mới mẻ: Xã hội học, tâm lý học, kinh tế chính trị học và giáo dục hiện đại (Sử gia Peter Gay).
Xem tiếp Video:
Những thủ phạm phá hoại hành tinh (Phần 3)
Tác giả: Tôn Thất Thông
(Phỏng theo phóng sự truyền hình Die Erdzerstörer của đài Pháp-Đức ARTE.TV)
Việc cứu vãn hành tinh bằng những công nghệ xanh và kỹ thuật số hóa số hóa chỉ làm chúng ta hoang mang, không biết có giống lời hứa của giới tinh hoa châu Âu vào đầu thế kỷ 19 hay không? Thuở ấy, những bộ óc thông minh nhất cho rằng, rừng rậm và khí hậu cần được cứu vãn bằng cách sử dụng than đá thay cho gỗ. Có lẽ chúng ta không còn đường rút lui khỏi kỷ nguyên loài người, kỷ nguyên phá hoại hành tinh. Hay có lẽ chỉ còn một giải pháp: chúng ta, những thực thể tiêu thụ không mệt mỏi, cũng là tội đồ phá hoại hành tinh, liệu chúng ta có tự nguyện đứng ra cứu vãn hành tinh trong những giây phút cuối cùng, trước khi mọi chuyện trở nên vô phương cứu chữa.
Những thủ phạm phá hoại hành tinh (Phần 2)
Tác giả: Tôn Thất Thông
(Phỏng theo phóng sự truyền hình Die Erdzerstörer của đài Pháp-Đức ARTE.TV)
Những thập niên ở giữa thế kỷ 20 đánh dấu một điều mà các nhà tư tưởng trong thời đại này gọi là sự tăng tốc của phá hoại hành tinh. Đó là một bước ngoặt của hành tinh chúng ta, một biến đổi hệ hình cho sự tồn tại của quả đất. Đó là điểm khởi đầu cho thời đại nguyên tử.
Diễn Đàn Khai Phóng 