Tác giả: Peter Dickinson, Atlantic Council
Người dịch: Lê Nguyễn
Khi cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine tiến gần đến mốc một năm, có nhiều đồn đoán rằng Moscow sẽ sớm phát động một cuộc tấn công lớn mới. Thật vậy, một số nhà bình luận tin rằng cuộc tấn công này có thể đã bắt đầu, với những báo cáo xuất hiện trong những ngày gần đây về việc quân đội Nga đang cố gắng tiến công tại nhiều điểm dọc theo chiến tuyến trải dài hàng trăm km qua miền nam và miền đông Ukraine.
Cuộc tấn công được dự đoán rộng rãi này là một nỗ lực của Moscow nhằm giành lại thế chủ động sau nhiều tháng thất bại trên chiến trường và những cuộc rút lui nhục nhã ở Ukraine đã làm suy yếu danh tiếng của Nga với tư cách là một siêu cường quân sự. Vladimir Putin hiện đang tuyệt vọng cố gắng chứng minh rằng cuộc xâm lược của ông đã trở lại đúng hướng và được cho là đã tập hợp được nguồn dự trữ khổng lồ cho một nỗ lực mới nhằm áp đảo hệ thống phòng thủ của Ukraine. Tuy nhiên, sau một năm tổn thất thảm khốc khiến nhiều đơn vị quân đội uy tín nhất của Nga suy kiệt nghiêm trọng, người ta vẫn còn nghi ngờ về khả năng thực hiện các chiến dịch tấn công quy mô lớn của các đội quân thay thế chưa được thử thách.
Đã có những dấu hiệu ban đầu không mấy khích lệ đối với Điện Kremlin. Hàng nghìn binh sĩ Nga bao gồm lính thủy đánh bộ tinh nhuệ và lực lượng đặc biệt được cho là đã thiệt mạng vào cuối tháng 1 và đầu tháng 2 trong một nỗ lực tồi tệ nhằm cố gắng xông vào một làng nhỏ tên Vuhledar ở miền đông Ukraine. Cuộc tấn công thất bại đã gây ra sự thất vọng và tức giận lan rộng trong các blogger quân sự ủng hộ Điện Kremlin, với nhiều người đã cáo buộc các chỉ huy quân đội Nga là bất tài. Thảm họa đã góp phần vào điều mà tình báo quân đội Anh cho biết có thể là “tỷ lệ thương vong cao nhất của Nga kể từ tuần đầu tiên của cuộc xâm lược”.
Một trong những lý do chính đằng sau sự gia tăng mạnh về số thương vong trong thời gian gần đây là sự phụ thuộc ngày càng tăng của Nga vào lực lượng quân sự mới được huy động và được huấn luyện quân sự rất hạn chế. Vào tháng 9 năm 2022, Vladimir Putin đã đối phó với những tổn thất ngày càng leo thang ở Ukraine bằng cách phát động cuộc tổng động viên đầu tiên của Nga kể từ Thế chiến thứ hai. Hầu hết trong số khoảng 300.000 người được huy động vào năm ngoái hiện đã được triển khai tới Ukraine. Sự xuất hiện của số lượng bổ sung này đã giúp Nga ngăn chặn bước tiến của Ukraine trong những tháng mùa đông, nhưng không rõ liệu quân số mới được huy động có chứng tỏ hiệu quả trong khả năng tấn công hay không.
Nhiều người Nga được huy động tỏ ra không hào hứng lắm với vai trò mới của họ là đội quân xung kích trong cuộc xâm lược đang bị lung lay của Putin. Kể từ tuần đầu tiên của tháng 2, ngày càng có nhiều video kêu gọi được đăng tải trên mạng xã hội với hình ảnh các nhóm binh sĩ được động viên phàn nàn về mọi thứ, từ việc thiếu trang thiết bị quân sự cơ bản cho đến mệnh lệnh phải đánh cảm tử của cấp trên. Trong một video khá điển hình, vợ và mẹ của những người lính được huy động từ Tatarstan tuyên bố rằng những người thân của họ đang bị sử dụng làm ” bia đỡ đạn ” ở Ukraine.
Với hàng trăm nghìn người Nga được huy động dự kiến sẽ tham gia vào cuộc tấn công lớn của Putin, xu hướng mới thấy này có thể sẽ gây ra mối đe dọa đáng kể cho Điện Kremlin. Nếu tỷ lệ thương vong hiện tại là dấu hiệu ám chỉ nào đó, thì cuộc tấn công sắp tới có thể dẫn đến tổn thất nhân mạng chưa từng có và gây ra sự sụp đổ hoàn toàn tinh thần trong các binh sĩ được huy động vốn đã sẵn mất tinh thần rồi. Điều này sẽ khiến cuộc sống của quân đội Nga ở Ukraine trở nên rất khó khăn, việc bất tuân kỷ luật sẽ hạn chế nghiêm trọng khả năng tiến hành các chiến dịch tấn công của họ. Cũng không có gì đảm bảo rằng các vấn đề sẽ dừng lại ở đó. Kinh nghiệm của chính nước Nga năm 1917 là một lời nhắc nhở về những hậu quả khó lường có thể xảy ra khi quân đội không muốn nhận lệnh trong thời chiến.
Tất nhiên, vẫn còn quá sớm để nói về những người lính được huy động nổi loạn. Tuy nhiên, duy trì kỷ luật quân đội có thể là thách thức đơn lẻ lớn nhất mà chế độ Putin đang phải đối mặt. Hiện tại, nhà độc tài Nga chưa gặp nguy hiểm gì trong nước, với cuộc thăm dò độc lập của Trung tâm Levada tiếp tục xác định sự ủng hộ mạnh mẽ của công chúng Nga đối với cuộc chiến ở Ukraine. Dù có một số người đặt câu hỏi về tính hợp lệ của dữ liệu này, và cũng không dễ trả lời cho câu hỏi về sự vắng mặt gần như hoàn toàn của các hoạt động phản chiến thực sự ở nước Nga ngày nay. Một năm kể từ khi cuộc xâm lược bắt đầu, hầu hết những người chống đối chiến tranh đã chọn cách im lặng hoặc rời bỏ nước Nga hoàn toàn.
Song song với việc đó, Putin dường như đã vượt qua được cơn bão kinh tế tồi tệ nhất do lệnh trừng phạt của phương Tây đề ra. Nền kinh tế Nga đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi các biện pháp cấm vận đặt ra trong năm qua, nhưng thiệt hại xem ra ít hơn đáng kể so với dự đoán và chắc chắn không gây ra sụp đổ hoàn toàn. Tuy nhiên điều này có thể thay đổi nếu triển vọng kinh tế của đất nước tiếp tục xấu đi, nhưng ở giai đoạn này, không có dấu hiệu nào cho thấy thu nhập người dân bị giảm hoặc việc các thương hiệu phương Tây rời khỏi các cửa hàng ở Nga sẽ giúp làm châm ngòi cho các cuộc biểu tình. Trong khi các thành viên của giới thượng lưu Nga cũng cảm thấy có khó khăn chút ít, nhưng hầu hết họ đều là những người chịu ơn Putin cho vị trí của họ và không thấy có gì thay thế trong thực tế của hiện trạng , và sự bất toàn có như thế nào..
Sự bình thản tương đối trên mặt trận đối nội của Putin tương phản rõ rệt với vị trí bấp bênh của quân đội của ông ở Ukraine. Putin ban đầu đã dự đoán một chiến dịch nhanh chóng và thắng lợi sẽ khẳng định vị thế Cường quốc của Nga và xóa bỏ tư cách nhà nước của Ukraine một lần và mãi mãi. Thay vào đó, ông ta thấy mình bị dính vào cuộc xung đột lớn nhất ở châu Âu kể từ Thế chiến thứ hai với đội quân bị bầm dập và ngày càng hỗn loạn cùng mối hy vọng thành công trong quân sự của ông ta đang giảm dần.
Để chộp được một chiến thắng nào đó từ cái thế gần như thất bại, Putin giờ đây phải dựa vào một số lượng quân áp đảo lấy từ những người của cuộc tổng động viên mang lại. Đây là một chiến thuật đã được thử và thử nghiệm của Nga, nhưng nó cũng tiềm ẩn những rủi ro đáng kể. Gửi hàng nghìn người chưa được huấn luyện để chiến đấu chống lại quân đội Ukraine thiện chiến và có động lực cao có thể dẫn đến một kiểu tàn sát làm tan rả quân đội. Nếu điều đó xảy ra, hậu quả có thể sẽ rền vang khắp nước Nga và gây bất ổn cho toàn bộ chế độ. Khi đó, Putin có thể thấy rằng việc cứu vãn cuộc xâm lược của mình là điều mà ông ít lo lắng nhất.
Peter Dickinson là Biên tập viên của Dịch vụ UkraineAlert của Hội đồng Đại Tây Dương.
Diễn Đàn Khai Phóng 