Tác giả: Christian Döbber phỏng vấn GS Thomas Jäger
Người dịch: Hoàng Vy

DĐKP giới thiệu: với quyết định của Putin công nhận hai „cộng hòa“ ở Donbass, cuộc khủng hoảng Ukraine mang một tầm vóc mới. Khó có ai biết chính xác điều gì sẽ xảy ra. Chiến tranh sẽ mở rộng hay tình hình sẽ giống Crimea cách đây 8 năm? Nga sẽ sa lầy vào ngõ cụt hay Putin đạt thêm một bước mới trong kế hoạch tằm ăn dâu? Để quý độc giả tham khảo thêm, DĐKP giới thiệu góc nhìn của một chuyên gia hàng đầu của Đức về Nga, GS Thomas Jäger, người được nhắc đến rất nhiều trong các cuộc tranh luận về quan hệ quốc tế, nhất là quan hệ với Nga.

***

Tổng thống Nga Vladimir Putin muốn chính thức công nhận các khu vực ly khai ở Đông nam Ukraine và, theo các báo cáo, đã gửi quân đội vào vùng đó. Chuyên gia về Nga, Thomas Jäger giải thích những hậu quả sẽ có đối với xung đột Nga-Ukraine – và tại sao một cuộc “xâm lược hạn chế” sẽ là cách hiệu quả nhất cho Putin.

Focus: Thưa Ông Jäger, Vladimir Putin đã công bố vào tối thứ hai rằng, Nga công nhận những vùng đất tự xưng là Cộng hòa ở Donetsk và Luhansk như những quốc gia độc lập. Điều này có nghĩa là gì cho những biến chuyển sắp tới của sự xung đột?

Thomas Jäger: Điều đó phụ thuộc vào cách Ukraine phản ứng như thế nào. Họ có cố gắng để ngăn chặn sự ly khai? Điều đó sẽ kích hoạt một cuộc xung đột quân sự. Nga bây giờ có thể mở đường cho một cuộc xâm lược vùng Đông Ukraine thông qua sự công nhận hai nước cộng hòa ly khai. Điều kiện tiên quyết là “Tổng thống” của Donetsk và Luhansk yêu cầu hỗ trợ quân sự. Điều đó đã xảy ra hôm nay. [Nếu Ukraine phản ứng mạnh,] hậu quả sẽ là một sự leo thang bạo lực ngay lập tức. Cả hai “cộng hòa” này chỉ giữ được một nửa người dân là đi theo xu hướng ly khai. Tình hình sẽ thực sự xảy ra như điều mà Nga đã nói trong nhiều tháng qua: một cuộc chiến để “bảo vệ” người Nga ở một lãnh thổ khác.

“Putin có sự cơ động rộng rãi, ngay cả trong những ngày tới”

Focus: Một cuộc chiến, một cuộc xâm lược, điều mà chúng ta sợ hãi trong nhiều tuần qua, không phải là một hậu quả tất yếu từ quyết định của Putin?

GS Jäger: Không. Sự công nhận của Cộng hòa ly khai là một hành động trong khuôn khổ luật công pháp quốc tế, mà mới chỉ một mình Nga hoàn tất. Có thể Belarus cũng công nhận các cộng hòa này, nhưng ngoài ra thì sẽ không có ai công nhận trên bình diện quốc tế. Tuy nhiên, đơn giản là chúng ta không biết chuyện gì sẽ xảy ra trong vài ngày, vài giờ sắp tới.

Thực tế là: Putin đã thành công trong việc xác định các lịch trình công cộng và ngoại giao. Ông ta nắm giữ lộ trình này. Putin đã thành công rằng, thế giới đang nhìn ông ấy và nói: Putin có tất cả trong tay, vậy tiếp theo sẽ là gì. Phía phương Tây thậm chí đã không đạt đến một tình huống có thể định hướng sự phát triển trong cuộc xung đột này. Điều đó mang lại cho Putin nhiều tự do trong hành động. Trong những ngày tới cũng thế.

Focus: Nếu Putin thực sự quyết định về một cuộc xâm lược. Tình trạng sẽ như thế nào?

GS Jäger: Câu hỏi quan trọng trong kịch bản đó sẽ là: Sự can thiệp của Nga chỉ giới hạn ở vùng Donbass hay sẽ liên quan đến toàn Ukraine. Chiến tranh bắt đầu khi sự phòng thủ được kích hoạt. Và do đó, phản ứng của Ukraine sẽ quyết định tầm vóc của cuộc xâm lược. Chính phủ Ukraine đang ở trong một tình huống thảm khốc: Nếu không đáp trả, Selensky sẽ mất rất nhiều hậu thuẩn. Nếu phản ứng và đối đầu với đội quân của Putin, ông ta lại cung cấp cho Putin lý do để mở rộng chiến tranh và cuộc xung đột cũng sẽ mở rộng ra các khu vực bên ngoài Donbass. Tôi không chắc là chính phủ Ukraine sẽ phản ứng thế nào trong tình huống này.

“Quyết định sẽ đặt các quốc gia phương Tây trước một vấn đề khổng lồ”

Focus: Đức và phương Tây sẽ phản ứng thế nào với cuộc xâm lược như thế?

GS Jäger: Quyết định này đặt các quốc gia phương Tây trước một vấn đề lớn. Người ta thường lặp lại rằng, trong trường hợp một cuộc xâm lược từ phía Nga, một gói trừng phạt lớn sẽ có hiệu lực. Nhưng các quốc gia NATO sẽ phản ứng như thế nào khi hành động của Nga “chỉ” hạn chế trong vùng Donbass? Như vậy, chỉ có một vài biện pháp trừng phạt có hiệu lực hay sao? Và nếu vậy, biện pháp nào? Tình huống như vậy sẽ ngay lập tức đẩy phương Tây vào một tình thế khó chịu: phải phản ứng, đó là điều tất nhiên, nhưng phản ứng thế nào, điều đó chắc chắn sẽ gây tranh cãi nội bộ. Mối đoàn kết phương Tây xuất hiện ra bên ngoài từ trước đã chứng minh rằng, câu hỏi đó xuất hiện ngay lập tức. Đó chính là điều mà Putin muốn.

“Putin muốn đạt được mục tiêu của mình với ít rủi ro và chi phí thấp”

Focus: Trên quan điểm của Putin, cách tiếp cận nào sẽ đạt mục tiêu cao nhất?

GS Jäger: Người ta có thể đoán rằng, phía Nga sẽ tìm cách đạt được các mục tiêu chính trị với ít rủi ro và chi phí thấp. Một sự xâm lược giới hạn ở khu vực Donbass chắc hẳn sẽ là một lựa chọn cho việc này. Nếu như Kiev không làm gì chống lại, điều đó sẽ biểu lộ sự bất lực của chính phủ Ukraine trong việc bảo vệ an ninh quốc gia. Ngoài ra, nó sẽ dẫn phương Tây đến một vị trí khó xử và làm bộc lộ các vết nứt trong liên minh NATO.

Cũng có thể sẽ là một biện pháp quân sự có giới hạn. Nó có thể liên quan đến hình thức chiến tranh hỗn hợp. Phần còn lại của Ukraine có thể bị suy yếu, ví dụ, bằng cách ảnh hưởng đến dư luận công cộng hoặc tấn công vào nguồn cung cấp năng lượng. Thật hiệu quả, đồng thời tránh những rủi ro mà một cuộc “xâm lược toàn diện” có thể mang lại [cho Putin].

Cuối cùng, câu hỏi là liệu Ukraine có chấp nhận số phận đó hay không. Và mọi người sẽ nói: Chuyện bây giờ là như thế, và chúng ta phải sống với hiện trạng này.

./.

Nguồn tiếng Đức: Putin hat jetzt zwei Kriegs-Optionen, Focus 22.2.2022

Giáo sư Tiến sĩ. Thomas Jäger là Giám đốc Viện nghiên cứu Chính trị và Quan hệ quốc tế tại Đại học Cologne từ năm 1999. Nghiên cứu của ông tập trung vào quan hệ quốc tế cũng như chính sách đối ngoại của Mỹ và Đức.