Hiệp ước Sykes-Picot và bi kịch Palestine
Chủ nghĩa thực dân ở Trung Đông (Phần 2)
Tác giả: Tôn Thất Thông
Nhiều nguyên nhân xung đột ở Trung Đông có thể được tìm thấy ở châu Âu. Cơ sở cho các tranh chấp được đặt ra bởi những lời hứa mâu thuẫn của người Anh với người Ả Rập và Do Thái trong Thế chiến I về quyền tự quyết ở Palestine, và bởi các địa vị khác nhau mà người bản địa được hưởng dưới Khế ước Ủy thác của Hội Quốc Liên trao cho Anh từ năm 1922 trở đi. Cuộc diệt chủng người Do Thái ở châu Âu trong nửa đầu thế kỷ 20 đã nâng cao sự ủng hộ quốc tế đối với một nhà nước Do Thái ở Palestine, theo đề xuất của Liên Hiệp Quốc vào năm 1947 với kế hoạch phân chia của họ.
Hiệp ước Sykes-Picot vẽ lại bản đồ Trung Đông
Chủ nghĩa thực dân ở Trung Đông (Phần 1)
Tác giả: Tôn Thất Thông
Với một vài nét bút mà sử gia James Barr gọi là “đường vẽ trên cát”, Anh và Pháp đã tùy tiện vẽ lại bản đồ Trung Đông nhưng không để ý đến yếu tố văn hóa, chủng tộc, tôn giáo, bản sắc và như thế đã phá vỡ cấu trúc xã hội của đế chế Ottoman được xây dựng từ nhiều thế kỷ trước vốn dĩ có khả năng tự hóa giải những xung khắc tại địa phương. Điều đó đã đặt nền móng cho nhiều cuộc xung đột vũ trang kéo dài tới hôm nay mà các nước Trung Đông và cả thế giới phải bận tâm.
Những lời nói dối của phương Tây
Tác giả: Georg Diez, der Spiegel số 44/2013
Người dịch: Ninh Dương
Trong một ngôi làng ở độ cao 2100 mét trên dãy Himalaya, nhà trí thức Ấn Độ Pankaj Mishra cắt nghĩa cho thế giới phương Tây hiểu những gì phương Đông đánh giá họ: chẳng bao nhiêu.
Học thuyết Wolfowitz đã định hình quan điểm của Putin như thế nào
Tác giả: Sameed Basha
Người dịch: Daniel Trần
DĐKP giới thiệu: Việc Nga xua quân vào một quốc gia đã độc lập từ hơn 30 năm là một hành động xâm lược cần lên án. Người Ukraine có quyền đứng lên bảo vệ đất nước họ và cũng xứng đáng để nhận sự hỗ trợ từ mọi phía. Nhưng có phải chỉ có Nga mới là nước cần bị lên án? Một tài liệu cách đây hơn 30 năm sau bị rò rỉ cho thấy là Mỹ đã có sai lầm chết người làm “thổi bùng khuynh hướng dân tộc chủ nghĩa, chống phương Tây và quân phiệt trong công luận của Nga”. Hy vọng trong tương lai, Mỹ sẽ rút kinh nghiệm để tránh sai lầm tại những vùng khác, thí dụ Thái Bình Dương.
Nữ Hoàng lưu vong (3) – nhộng có trở thành bướm?
Tác giả: Alexander Osang, Der Spiegel số 48/2022
Người dịch: Daniel Trần
DĐKP giới thiệu: Không có gì khổ tâm hơn cho một vị nguyên thủ là thỉnh thoảng cảm thấy cô đơn trên chính ngay quê hương của mình. Rời phủ thủ tướng, Angela Merkel muốn làm lại cuộc đời. Bắt đầu như một con nhộng, rồi sẽ phải trải qua nhiều giai đoạn tiến hóa. Liệu nhộng có trở thành bướm như ước mơ hay không?
Nữ Hoàng lưu vong (2) – con người quốc tế
Tác giả: Alexander Osang, Der Spiegel số 48/2022
Người dịch: Daniel Trần
DĐKP giới thiệu: Đây là đoạn thứ hai của bài viết, cho thấy một ít tia sáng về cuộc đời của một vị nguyên thủ, vốn là phụ nữ lúc nhỏ rất khiêm tốn, giờ đây phải khẳng định mình trong thế giới nguyên thủ chỉ toàn là đàn ông.
Nữ Hoàng lưu vong
Tác giả: Alexander Osang, Der Spiegel số 48/2022
Người dịch: Daniel Trần
DĐKP giới thiệu: Cuộc sống Angela Merkel vẫn còn bí ẩn sau khi rời phủ thủ tướng. Hiếm khi có một cuộc phỏng vấn dài hơi, họa hoằn lắm bà mới tham dự một Talk Show, sách tiểu sử thì lại càng chưa có. Điều đó càng gây thêm tò mò trong bối cảnh chiến tranh Ukraine hiện nay. Bài sau đây là bài viết rất hiếm hoi về người phụ nữa lạ kỳ này. Tác giả Alexander Osang, một ký giả kỳ cựu của SPIEGEL và là bạn lâu năm của gia đình bà Merkel, vẫn không xin được một buổi phỏng vấn, mà chỉ hồi tưởng lại những những lần gặp gỡ riêng tư, ghép chúng lại thành những mảnh vụn lịch sử, trình bày ngắt quãng, đôi khi khó hiểu với một văn phong rất phi-chuyên-nghiệp, vốn không phải là văn phong lưu loát quen thuộc của Alexander Osang. Nhưng ai có thể liên kết chúng lại với nhau thì có thể tạo được một hình ảnh khá nhất quán, không phải của một chính trị gia lẫy lừng, mà là của một người sống bằng nội tâm với những suy nghĩ sâu xa bất định, người đam mê đủ chuyện, từ lịch sử đến kịch nghệ, từ khoa học đến thú dạo rừng . Bài viết quá dài, nên chúng tôi xẻ nó làm ba đoạn. Cuối mỗi đoạn đều có đường dẫn để đọc tiếp.
Chủ nghĩa thực dân: Bồi thường thế nào cho hợp lý?
Tác giả: Maximilian Popp, Spiegel số 45/2022.
Người dịch: Tôn Thất Thông
Chủ nghĩa thực dân: Người Đức đã thực hiện cuộc diệt chủng đầu tiên của thế kỷ 20 ở Namibia. 100 năm sau, Cộng hòa Liên bang Đức chính thức xin lỗi, trong 30 năm tới, nước này muốn trả một tỷ euro thông qua các dự án phát triển. Như vậy đã đủ cho những tội ác với hệ lụy kéo dài cho đến ngày nay hay không? Con cháu của những người bị sát hại trả lời: không.
Chủ nghĩa thực dân: Châu Âu trên ghế bị cáo
Tác giả: Rebekka Habermas, ZEIT 30.10.2022
Người dịch: Tôn Thất Thông
Quá khứ thuộc địa gây ra những tranh luận sôi nổi. Ai đã bắt đầu và thực hiện chế độ nô lệ? Ai đã bãi bỏ nó? Có thể có công lý cho lịch sử?
Nữ hoàng Elizabeth II không vô can trong những tội lỗi của Đế chế Anh quốc
Tác giả: Howard W. French
Người dịch: Kiến Văn
Nữ hoàng vừa quá cố là hiện thân của nước Anh và thể chế Anh quốc, đã khôn khéo quảng bá nó mà không bao giờ phê phán hay hối tiếc về quá khứ của đế chế. Bà mất đi, tôi không có ác ý gì cả. Còn đế chế của bà – và chế độ đế quốc, nói chung – lại là vấn đề khác.
Diễn Đàn Khai Phóng 